Wil jij Pa-tronen doorbreken? Of zijn het Ma-tronen?
Ieder mens is ingewikkeld in patronen. Patronen van gedrag, gedachten, ideeën, overtuigingen. Een bekende uitspraak is: een mens is net een foto, als hij zich niet ontwikkelt, blijft hij/zij negatief. Nee, die heb ik niet bedacht. Het doorbreken van patronen, dat is persoonlijke ontwikkeling. Soms zit je in de gevangenis van zo’n vicieuze cirkel. Geen doorkomen aan. Maar waar haal je die patronen vandaan?
Wat zijn patronen?
Een patroon is een gewoonte of een vorm van gedrag die je altijd op een bepaalde manier inzet of vertoont. Wanneer je praat over het doorbreken van patronen dan gaat het om patronen die niet wenselijk (meer) zijn. Ze staan je namelijk in de weg en belemmeren persoonlijke groei. Ik noem wat voorbeelden:
- Je bent trammelantvermijdend of conflictvermijdend. Als het spannend wordt, trek jij je terug en daardoor is er sprake van doodgeslagen communicatie. Je gaat niet meer in gesprek en je zegt tegen de buitenwacht: ‘Mijn naam is Haas, ik weet van niks’.
- Als het spannend wordt of als je stress ervaart, ga je steeds harder werken. Je hebt je aangesloten bij de vakbond ‘workaholic’.
- Bij kritiek betrek jij het snel op jezelf, zelfs als daar geen enkele reden voor is. Je gaat negatieve zelfpraat vertonen, zoals: ‘Ik ben niet goed genoeg’.
- Je wringt je in alle bochten om erbij te horen, aan het beeld van anderen te voldoen en jouw patroon is om te pleasen en geen grenzen aan te geven.
- Je reageert snel vanuit een defensieve rol en je voelt je snel aangevallen.
- Je schiet snel in de reddersrol en je wilt de hele wereld wel op je nek nemen.
- Je zet niet-helpende copingstrategieën in zoals wegduiken, ontwijken, uitstellen, etc.
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op:
- autonomie
- persoonlijk leiderschap
- persoonlijke ontwikkeling
Leerdoelen autonomie
Wat zijn de leerdoelen gericht op autonomie of persoonlijk leiderschap?
Bekijk ze hier!
Pa-tronen en Ma-tronen: de oorsprong
Patronen, oftewel vaste gewoontes in gedrag of denken, ontstaan vaak in de vroege kindertijd en worden beïnvloed door opvoeding, huiselijke omstandigheden en de sociale omgeving waarin je opgroeit. Ze worden gevormd als reactie op de manier waarop je als kind leert omgaan met emoties, verwachtingen en uitdagingen. Deze patronen kunnen bescherming bieden tegen moeilijke gevoelens zoals angst of afwijzing. Echter, later in het leven kunnen ze je belemmeren in je persoonlijke groei. De oorsprong ligt bijvoorbeeld in het feit dat jouw ouders een rolmodel voor je waren. Wellicht droegen ze veel verantwoordelijkheid en werkten ze hard. Dan is het dus een patroon dat je van je ouders hebt meegekregen. Daarom noem ik het een pa-troon en een ma-troon.
De manier waarop je ouders met jou omgingen en wat ze je aanleerden, vormt een belangrijk fundament. Bijvoorbeeld, als je ouders conflicten vermijden, leer je misschien zelf ook om lastige gesprekken uit de weg te gaan. Dit kan leiden tot een patroon van conflictvermijding, wat in latere relaties problemen kan veroorzaken.
Ook de gezinsdynamiek kan een rol spelen. Wanneer je opgroeit in een omgeving waar jouw behoeften niet erkend worden, kun je een patroon ontwikkelen van pleasegedrag, goedkeuring zoeken of toestemming nodig hebben om een keuze te maken. Je kunt ook een emotionele erfenis ontvangen hebben in een patroon van hoe jouw ouders of grootouders met stress omgingen. Je hebt bijvoorbeeld niet geleerd om je kwetsbaar op te stellen.
Waarom hou je vast aan belemmerende patronen?
Mensen houden vaak vast aan belemmerende patronen door onderliggende angsten, zoals angst voor afwijzing, eenzaamheid of verlies van controle. Herken je dat? Dan is het een onbewuste copingstrategie om onvervulde emotionele behoeften te compenseren zoals de behoefte aan erkenning of liefde.
Om deze patronen te doorbreken, is inzicht in eigen gedrag essentieel. Dit kan betekenen dat je leert waar je eigenlijk emotioneel naar verlangt en manieren vindt om deze behoeften op een gezondere manier te vervullen, zoals jezelf leren om meer los te laten of anders om te gaan met relaties en werk.
Hoe doorbreek je patronen?
Het doorbreken van patronen is onmisbaar voor persoonlijke groei. Kun jij dat? Ja, dat kun jij! Pa en ma moeten van de troon en jij erop. Ik ga kort in op de vraag hoe je een patroon doorbreekt.
- Het begint met herkenning en bewustwording. Daarna is het belangrijk om te achterhalen waar het vandaan komt en waartoe de patronen bij jou hebben gediend.
- Vervolgens is het zaak stapje voor stapje oude overtuigingen achter je te laten. Begin met kleine veranderingen in gedrag. Stel bijvoorbeeld voor jezelf een doel om vaker ‘nee’ te zeggen, minder te werken of eerlijker te zijn over je gevoelens. Elke kleine stap helpt je om het patroon langzaam te verschuiven.
Tot slot
Patronen doorbreken kost tijd en oefening. Het is belangrijk om geduldig te zijn met jezelf en niet ontmoedigd te raken als je soms terugvalt in oud gedrag. Volharding is essentieel voor duurzame verandering.
Coping
Dit artikel schreef ik in de serie over coping.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching.
