home / persoonlijke ontwikkeling / kernkwaliteiten / weerbaar

Weerbaar zijn als kernkwaliteit

Weerbaarheid is een woord dat vaak wordt gebruikt in trainingen. Met regelmaat wordt op de website gezocht naar weerbaarheidstraining. En de context is meestal: weerbaar zijn tegen agressie. In dit artikel wil ik dieper ingaan op weerbaar zijn in de betekenis van je staande houden in gesprekken die verwarren, waarbij je dichtklapt, die je diep kunnen raken, of waarbij je gekleineerd wordt. In dit artikel neem ik je mee in de wereld van kernkwaliteiten en kijk ik naar vier vormen van weerbaarheid, namelijk:

• Tegen onredelijkheid.
• Tegen beschuldigingen en verwijten.
• Tegen kritiek.
• Tegen intimiderende communicatie.

Kernkwadrant

Als ik het in een kernkwadrant zet, krijg je het volgende:

• Kernkwaliteit: weerbaar.
• Valkuil: agressief, hard, dominant.
• Uitdaging: kwetsbaarheid.
• Allergie: weerloos.

Allergie: weerloos

De tegenhanger van weerbaarheid is weerloosheid. Dat betekent: niet in staat zijn tot verweer. Het impliceert afhankelijkheid, machteloosheid, kwetsbaarheid zonder bescherming.

Weerbaarheid heeft niets te maken met een grote mond of brutaliteit

Voor de helderheid: weerbaar zijn heeft wat mij betreft niets te maken met een grote waffel of schijt hebben aan de hele wereld. Dat noem ik stoere machotaal waar je niets aan hebt en waar je niets voor koopt. Dit artikel gaat ook niet over fysieke weerbaarheid. Mocht je als caissière overvallen worden en er is een pistool op jou gericht, dan kan ik jou niet helpen. Dat is een weerbaarheid die je zeker kunt trainen, maar ik spreek over een soort innerlijke weerbaarheid tegen onrecht en onredelijkheid, tegen beschuldigingen en verwijten.

Weerbaar zijn tegen onredelijkheid

Ik zal omschrijven wat weerbaarheid tegen onredelijkheid is. Onredelijkheid raakt jouw rechtvaardigheidsgevoel. De kernwaarden redelijkheid, integriteit, betrouwbaarheid passen waarschijnlijk bij jou. En opeens breekt iemand in op jouw kernwaarden. Die schoffelt jouw kernwaarden onderuit alsof het onkruid is. Maar voor jou is het geen onkruid, maar kruid!
Wanneer jouw kernwaarden worden betwijfeld, in diskrediet gebracht, dan raakt dat jou! Weet je hoe dat komt? Jij bent je kernwaarde! En de uitdrukking: je moet je de kaas niet van het brood laten eten, heb ik vervangen door: je moet je de kernwaarden niet van het brood laten eten.
Stel jezelf de vraag: wat in mij maakt dat ik stilval bij onredelijkheid? En wat vraagt het om daar niet in mee te gaan, zonder zelf onredelijk te worden?

Weerbaar zijn tegen beschuldigingen en verwijten

Ben je weerbaar tegen beschuldigingen en verwijten? Ken je dat gevoel dat een ander appelleert aan jouw tekorten, aan jouw onvolkomenheden? De ander wijst op jouw gebreken en beschuldigt jou. Je wordt terechtgewezen, gecorrigeerd. ‘Het is een schande dat jij mijn verjaardag vergeten bent.’ Of: ‘Altijd stond ik voor je klaar, maar jij vreet niets uit.’
Jouw reactie: je klapt dicht, je gaapt een paar keer en je denkt: het zal mijn tijd wel duren. Dat is allergiegedrag. Je beschermt jezelf, je zet je harnas om je heen!
Ik denk dat jij een betrokken, zorgzaam, lief en verantwoordelijk mens bent. Maar je voelt je oververantwoordelijk, je trekt alles naar je toe en je betrekt te veel op jezelf. En zo raken ze jou! De ander kruipt onder jouw schutting door alsof het een steenmarter is.
Jij hebt geen weerwoord tegen beschuldigingen. Weerbaarheid in deze situatie vraagt het vermogen om niet automatisch in de schuldvraag te stappen. Om even te ademen, te luisteren en pas dan te reageren.

Weerbaar zijn tegen kritiek

Ben je niet weerbaar tegen kritiek? Wellicht ben je heel gevoelig en zorgvuldig. Of je bent doorgeslagen in de variant van overmatige zelfreflectie. Je hebt de lat hoog gelegd voor jezelf of wellicht heb je een te hoge latrelatie met jezelf. Weerbaar zijn tegen kritiek betekent niet dat je je niets aantrekt van feedback. Het betekent dat je onderscheid maakt: wat zegt dit over mij, wat zegt dit over de ander?
Wellicht betrek je kritiek te veel op jezelf of schiet je door in zelfreflectie. Je maakt jezelf klein, je haalt jezelf onderuit. Of je maakt de ander te groot en te fors.
Loslaten helpt jou. Je hoeft niet te dragen wat niet van jou is.

Weerbaar zijn tegen intimiderende communicatie

Ik schreef al een artikel over weerbaar zijn tegen dominante personen. En je gelooft het niet, maar ik schreef ook al een artikel over intimiderende communicatie.
Sta je met de bek vol tanden wanneer de ander dominant is, intimiderend communiceert? Fijn! Dan hoef je voorlopig niet naar de tandarts: je gebit is nog compleet.
Intimiderend gedrag roept angst op. Je duikt weg, je bevriest, je gaat vermijden. Je wordt onderdanig, passief, je gaat de schulp in.
Weet je hoe dat komt? Jouw hoofd en jouw ziel snappen niks van intimiderende communicatie. Hardvochtigheid is jou vreemd. Je bent genuanceerd, fatsoenlijk en respectvol. En daar wordt op ingebroken.
Geloof me dat niet iedereen op deze aarde zo lief is. Jouw uitdaging is om grenzen te stellen en jezelf serieus te nemen.
Weerbaar zijn tegen intimidatie betekent vaak: eerst in jezelf erkennen dat je iets ervaart als bedreigend. Pas daarna kun je innerlijk rechtop gaan staan.

Tot slot: weerbaarheid vraagt zelfkennis

Weerbaarheid is geen pantser. Het is niet hetzelfde als ‘niks meer voelen’. Het is kunnen voelen én blijven staan. Het is kunnen denken én blijven ademen. Het is met jezelf in verbinding blijven, juist als het spannend wordt.
Wil je oefenen in weerbaarheid? Begin dan bij je kernkwaliteiten. Want daar zit je kracht. En vanuit die kracht kun je steviger staan – zonder hard te worden.