Leidinggeven vanuit de kindrol: hoe herken je het en wat kun je eraan doen?
Als leidinggevende is het belangrijk om stevig in je schoenen te staan. Toch merk ik dat het soms voorkomt dat je jezelf betrapt op gedrag dat niet effectief is voor je leiderschap. Je stelt je afhankelijk op, zoekt voortdurend bevestiging of durft geen duidelijke richting te geven. Dit noem ik leidinggeven vanuit de kindrol. In dit artikel leg ik uit wat de kindrol inhoudt, hoe je het herkent in je eigen gedrag en wat je kunt doen om terug te keren naar volwassen leiderschap. Zie ook: Communicatie in de kindrol
Kenmerken van leidinggeven vanuit de kindrol
Als leidinggevende in de kindrol kun je jezelf herkennen in de volgende gedragingen:
- Afhankelijkheid van medewerkers: Je wacht op initiatief van je team en neemt zelf weinig sturing.
- Jezelf klein maken: Je onderschat je eigen invloed en laat anderen de leiding nemen en je voelt je onzeker als leidinggevende.
- Overruled worden: Je laat beslissingen aan anderen over, zelfs als dat niet effectief is.
- Behoefte aan waardering: Je zoekt voortdurend bevestiging en goedkeuring van je teamleden.
- Vermijden van richting geven: Je durft geen duidelijke koers uit te zetten en laat zaken op hun beloop.
- Zelfafwijzing: Je twijfelt aan je eigen capaciteiten en je voelt je niet opgewassen tegen jouw medewerkers.
- Negativiteit: Je focust op wat er misgaat en ziet weinig mogelijkheden of oplossingen.
- Ontlopen van verantwoordelijkheid: Je schuift beslissingen voor je uit of laat ze aan anderen over.
Doe de leiderschapstest
Wil je inzicht in jouw natuurlijke stijl van leidinggeven (online test)? Wil je weten waar jouw individuele leiderschapskwaliteiten liggen? Wil je jouw persoonlijke ontwikkeldoelen leren kennen?
Persoonlijke ontwikkeling voor leidinggevenden
Bekijk de training persoonlijke ontwikkeling voor leidinggevenden zoals assertief leidinggeven, persoonlijke effectiviteit, timemanagement en communicatie etc.
Gevolgen van leidinggeven vanuit de kindrol
Als leidinggevende die (onbewust) vanuit de kindrol opereert, kun je te maken krijgen met diverse negatieve gevolgen die zowel jouw effectiviteit als die van je team ondermijnen. Hieronder beschrijf ik de belangrijkste consequenties:
1. Gebrek aan richting en duidelijkheid
Wanneer je je afhankelijk opstelt en geen duidelijke koers uitzet, ontstaat er verwarring binnen het team. Medewerkers weten niet wat er van hen wordt verwacht, wat leidt tot onzekerheid en inefficiëntie. Lees ook: De leidinggevende is onduidelijk.
2. Overname van leiderschap door medewerkers
In de afwezigheid van sturing kunnen teamleden de leiding overnemen, vaak vanuit de ouderrol. Dit kan resulteren in een ongewenste machtsverschuiving en interne spanningen. Lees ook: de medewerkers nemen een loopje met me.
3. Versterking van afhankelijk gedrag
Als jij je afhankelijk opstelt, kunnen medewerkers dit gedrag spiegelen en zelf ook passief worden. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van inactiviteit en gebrek aan initiatief binnen het team.
4. Verminderde prestaties en resultaten
Het ontbreken van duidelijke doelen en verwachtingen kan ervoor zorgen dat teamdoelstellingen niet worden behaald. De prestaties blijven achter, wat de algehele effectiviteit van het team schaadt.
5. Ineffectieve communicatie
Communicatie vanuit de kindrol is vaak emotioneel en minder rationeel, wat kan leiden tot misverstanden en conflicten binnen het team.
6. Wisseling tussen kind- en ouderrol
Leidinggevenden die zich niet bewust zijn van hun gedrag, kunnen schommelen tussen de kindrol en de ouderrol. Dit inconsistente gedrag veroorzaakt verwarring en onzekerheid bij medewerkers.
Kortom: Leiderschap vanuit de kindrol is ineffectief en doet afbreuk aan wat ik volwassen leiderschap noem.
De leiding wisselt tussen ouder- en kindrol
In de praktijk zie ik vaak dat leidinggevenden heen en weer schieten tussen de kindrol en de ouderrol. De ene dag tref je de leidinggevende en hij formuleert zijn/haar knelpunten vanuit de kindrol:
- De medewerkers voelen zich onvoldoende verantwoordelijk
- De deur staat altijd bij mij open maar toch komen medewerkers niet bij me om zaken te bespreken
- Ik kan de werkzaamheden niet delegeren want ze zijn onvoldoende capabel
- Ze hebben altijd wat
De volgende dag schiet de leidinggevende in de ouderrol en zegt: ‘nu is ’t afgelopen en er moet ingegrepen worden’:
- Zo gaan we ’t doen en anders niet
- Er gaat geen brief de deur uit die ik niet getekend heb
- Ik moet overal van op de hoogte zijn
Deze wisseling tussen kind- en ouderrol zorgt voor verwarring binnen het team. Medewerkers weten niet waar ze aan toe zijn en kunnen zich onzeker voelen over hun eigen rol en verantwoordelijkheden. Het is belangrijk om als leidinggevende bewust te zijn van deze dynamiek en te streven naar communicatie vanuit de volwassenrol, waarbij gelijkwaardigheid, duidelijkheid en verantwoordelijkheid centraal staan.
Voorbeeldsituatie
Stel, je vraagt een medewerker om een taak uit te voeren, maar doet dit op een manier die onzekerheid uitstraalt (kindrol). De medewerker voelt zich geroepen om de leiding te nemen (ouderrol) en bepaalt zelf hoe de taak wordt uitgevoerd. Dit kan leiden tot frustratie bij jou, omdat je het gevoel hebt de controle te verliezen.
Aan de andere kant, als je de taak opdraagt met een kritische toon (ouderrol), kan de medewerker zich terugtrekken of defensief reageren (kindrol), wat de samenwerking niet ten goede komt.
Gevolgen wisselwerking tussen leidinggevende en team
Wanneer jij als leidinggevende vanuit de kindrol communiceert—bijvoorbeeld door je afhankelijk op te stellen of bevestiging te zoeken—kan dit bij medewerkers een reactie oproepen vanuit de ouderrol. Ze nemen dan de leiding over, stellen grenzen of corrigeren gedrag. Dit kan leiden tot een ongezonde dynamiek waarin jij je nog kleiner voelt en zij zich verantwoordelijker dan gewenst.
Omgekeerd, als jij vanuit de ouderrol communiceert—bijvoorbeeld door te bekritiseren of te controleren—kunnen medewerkers reageren vanuit de kindrol. Ze worden dan passief, afhankelijk of zelfs opstandig. Deze patronen kunnen leiden tot miscommunicatie en verminderde samenwerking.
Knelpunten die de leiding ervaart
In situaties waarin jij als leidinggevende leidinggeeft vanuit de kindrol, kunnen de volgende knelpunten zich voordoen:
- Afhankelijkheid van medewerkers: Je wacht op initiatief van je team en neemt zelf weinig sturing, wat leidt tot een gebrek aan richting en duidelijkheid.
- Behoefte aan constante bevestiging: Je zoekt voortdurend naar waardering van je medewerkers, wat je afhankelijk maakt van hun goedkeuring en je eigen leiderschap ondermijnt.
- Vermijden van richting geven: Je durft geen duidelijke koers uit te zetten en laat zaken op hun beloop, wat kan resulteren in verwarring binnen het team.
- Ontlopen van verantwoordelijkheid: Je schuift beslissingen voor je uit of laat ze aan anderen over, wat kan leiden tot een gebrek aan verantwoordelijkheid binnen het team.
Deze knelpunten zijn signalen dat het tijd is om je leiderschapsstijl te herzien en te streven naar communicatie vanuit de volwassenrol, waarbij gelijkwaardigheid, duidelijkheid en verantwoordelijkheid centraal staan.
Wat is er in feite aan de hand?
Wanneer jij als leidinggevende opereert vanuit de kindrol, verlies je geleidelijk de regie over je team. In plaats van duidelijke richting te geven, stel je je afhankelijk op en laat je beslissingen over aan je medewerkers. Dit creëert een vacuüm in leiderschap, waarin teamleden zelf de leiding nemen, vaak vanuit de ouderrol. Ze bepalen dan eigenhandig de koers, wat kan leiden tot een ongewenste machtsverschuiving en interne spanningen.
Terug naar de volwassenrol
De sleutel tot effectieve communicatie en samenwerking ligt in het aannemen van de volwassenrol. Vanuit deze positie communiceer je op een open, respectvolle en gelijkwaardige manier. Je neemt verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag en moedigt anderen aan hetzelfde te doen. Dit bevordert een gezonde werkrelatie en voorkomt de valkuilen van de kind-ouderdynamiek.
Door je bewust te zijn van je eigen egopositie en die van anderen, kun je communicatiepatronen herkennen en bijsturen. Dit leidt tot meer begrip, betere samenwerking en een effectiever leiderschap.
Persoonlijke ontwikkeling voor leidinggevenden
Bekijk de training persoonlijke ontwikkeling voor leidinggevenden zoals assertief leidinggeven, persoonlijke effectiviteit, timemanagement en communicatie etc.
Leerdoelen
We hebben nog veel meer leerdoelen persoonlijke ontwikkeling voor leidinggevenden voor je uitgewerkt. Je kunt ook het overzicht bekijken met alle leerdoelen voor leidinggevenden.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
