home / leiderschapsontwikkeling / modern leiderschap / volwassen leiderschap

Volwassen leiderschap ontwikkelen

Bij de ontwikkeling van volwassen leiderschap sta ik niet in de eerste plaats stil bij managementvaardigheden. Leidinggevenden worden al jaren getraind op vaardigheden en de vraag is of dat doorslaggevend is. In heel veel aspecten van het vak leidinggeven gaat het amper om vaardigheden maar veel eerder over de persoonlijke ontwikkeling van de leidinggevende. Dat geldt op alle leidinggevende onderdelen zoals: delegeren en loslaten, teamontwikkeling, coachend leiderschap, personeelsgesprekken, motiveren van medewerkers, samenwerken etc.

• Vertrouwen geven en (zelf)vertrouwen hebben

  Een vierde thema wat bij volwassen leiderschap hoort is: vertrouwen. Een volwassen leider geeft vertrouwen, moedigt aan, stimuleert, bevordert omdat hij/zij zelfvertrouwen heeft.

• Zelfreflectie en reflectie op de ander

  Het vijfde thema dat bij volwassen leiders thuishoort is zelfreflectie. Reflecteren op eigen houding en gedrag. Kritisch naar zichzelf kunnen kijken zonder daarin door te slaan door alles op zichzelf te betrekken. Ook de impact van houding en gedrag van anderen inzien en onder ogen durven zien.

• Waardering geven en ontvangen

  Een zesde kenmerk van volwassen leiderschap is waardering geven. Dat mag je breed zien. Het gaat niet alleen om complimenten uitdelen maar juist om zaken als: de medewerker inzetten op zijn/haar kwaliteiten, taken delegeren en loslaten die de medewerker beter kan dan de leidinggevende (hoge vorm van waardering), aandacht hebben voor, medewerkers serieus nemen en zorgen dat medewerkers gehoord worden.

• Eigen behoeften onderkennen en behoeften van anderen inzien

  Een zevende kenmerk gaat over behoeften. Volwassen leiders onderkennen hun eigen behoeften en staan deze ook toe. Ze duwen deze behoeften niet opzij maar ze hebben ook oog voor de behoeften van de organisatie, het team en de individuele medewerker.

• Keuzes maken en keuzes respecteren

  Een achtste kenmerk gaat over keuzes maken en keuzes respecteren. Volwassen leiders maken keuzes en ze maken deze keuzes op basis van behoeften. Ze kunnen ook keuzes van anderen onbevooroordeeld tegemoetzien en respecteren.

• Kritiek geven en kritiek ontvangen

  Een negende kenmerk is: kritiek geven. Volwassen leiders zijn eerlijk en duidelijk. Als ze kritiek geven spelen ze het niet op de man of vrouw. Overigens kunnen ze ook goed met kritiek omgaan als leidinggevende en zijn ze in staat om zich open te stellen voor kritiek.

• Respect geven en respect ontvangen

  Een tiende kenmerk noem ik het respecteren van de ander en ook met respect behandeld willen worden c.q. respect ontvangen van anderen.

Ontwikkeling bevorderen

Er is slechts één manier die ontwikkeling bevordert: leidinggeven vanuit de volwassenrol en leiding ontvangen vanuit de volwassenrol. Dat geldt voor de leidinggevende en degene die leiding ontvangt (leidingnemer). Hij/zij:

• Kent eigen behoeften, weet deze uit te spreken en kan erin voorzien
• Weet op basis van eigen inzichten, gevoelens en behoeften te komen tot keuzes
• Weet verwijten, klachten en knelpunten om te zetten in de vervulling van behoeften (in plaats van zich aangevallen te voelen)
• Weet waar grenzen liggen
• Neemt verantwoordelijkheid voor eigen gedrag, gedachten, gevoelens en zienswijzen
• Kan de ander respecteren wanneer er keuzes gemaakt worden waar hij/zij het mee oneens is
• Ziet de organisatiebehoeften en begrijpt dat er spanning kan ontstaan tussen individuele behoeften en organisatiebehoeften

Gevolgen voor de organisatie

Wat zijn de positieve gevolgen voor de organisatie?

• Er wordt voorzien in organisatiebehoeften en in de behoeften van de medewerker
• Mogelijkheden worden benut en grenzen worden aangegeven
• De onderlinge communicatie is open
• Grenzen worden verlegd
• Er worden keuzes gemaakt op basis van behoeften
• Ieder neemt zijn verantwoordelijkheid
• Er ontstaat betrokkenheid, loyaliteit en bezieling
• Er ontstaat een plezierige werksfeer
• De resultaten zullen stijgen
• Het bedrijf is niet afhankelijk van één of twee medewerkers
• Men is meer gericht op overleg en communicatie dan op procedures en regels

Veelgestelde vragen

Onderstaand een bloemlezing uit vragen die ik vaak krijg:

• Is het niet verstandig om te wisselen tussen ouderrol, kindrol en volwassenrol?

  Antwoord: probeer het thuis eens met jouw kind van 19 jaar en bekijk het gewenste effect. Alleen de hond mag je aansturen vanuit de ouderrol.

• Stel je moet een reorganisatie doorvoeren en vijf mensen moeten ontslagen worden: moet dat dan niet vanuit de ouderrol?

  Reorganisaties zijn vaak lastig voor leidinggevenden. Behoeften veranderen voortdurend en wanneer blijkt dat medewerkers niet (meer) voorzien in de organisatiebehoefte moet er ingegrepen worden. Hoe vervelend en moeilijk het ook is: voer die gesprekken vanuit de volwassenrol en maak duidelijk waarom die keuzes gemaakt zijn.

• Ja maar….. medewerkers gaan dan vaak in de kindrol zitten…..

  Dat klopt. Medewerkers uiten hun klacht op zo’n moment snel vanuit de kindrol. Ze worden bedreigd in hun zekerheden, maar ze klagen over het feit dat ze jaren klaar hebben gestaan voor de organisatie en dat ze het onbillijk vinden dat juist zij ontslag krijgen aangezegd. Je helpt ze om hun behoefte aan zekerheid op tafel te krijgen. Je helpt ze ook door ZELF in de volwassenrol te acteren. Je bent verantwoordelijk voor de invulling van de organisatiebehoeften en de consequenties daarvan (verantwoordelijk is wat anders dan schuldig). De medewerker is verantwoordelijk voor de manier waarop hij/zij met deze (on)gewenste verandering wil omgaan.

• Moet je medewerkers bij een reorganisatie betrekken? Is dat dan de bedoeling vanuit de volwassenrol?

  Dat kan. Maar wanneer er vijf mensen ontslagen moeten worden vanuit organisatiebelangen kun je de medewerker er niet bij betrekken. Vraag een kalkoen nooit om de kerstmaaltijd te bereiden. Nogmaals: Je bent verantwoordelijk voor de invulling van de organisatiebehoeften en de consequenties daarvan (verantwoordelijk is wat anders dan schuldig).

• Kun je een correctiegesprek wel voeren vanuit de volwassenrol?

  Antwoord: alleen maar…….  Vanuit de volwassenrol heb je  duidelijke afspraken gemaakt met jouw medewerker. Wanneer blijkt dat de medewerker zich niet aan deze afspraken houdt, spreek je hem/haar daar op aan.

• Wat is dan het verschil met de ouderrol?

  Vanuit de ouderrol spreek je de medewerker aan op een wijze die de open communicatie niet bevordert. De medewerker klapt dicht of wordt rebels (hetzij in jouw bijzijn of achter jouw rug om). Vanuit de volwassenrol spreek je de medewerker aan op de gemaakte afspraken en op zijn/haar gedrag maar je hebt respect voor hem/haar als mens.

• Hoe krijg ik mijn medewerkers in de volwassenrol?

  Door allereerst te zorgen dat jij zelf  in de volwassenrol zit en blijft en je niet laat meeslepen in jouw gevoelens.

• Ja maar…… is dat niet heel moeilijk?

  Soms is dat heel moeilijk maar ik heb niemand verteld dat leidinggeven altijd gemakkelijk is.

• In ons organisatiemodel sta ik als leidinggevende boven de medewerker (hiërarchisch gezien)

  Dat klopt. Je staat hiërarchisch boven jouw medewerker omdat je bevoegd en verantwoordelijk bent voor de vervulling van organisatiebehoeften die zelfs consequenties voor jouw medewerkers kunnen hebben. Als mens sta je gelijk aan jouw medewerker en kun je heel goed duidelijk maken waarom dit zo geregeld moet worden.

• Wij hebben een hele platte organisatie………..

  Dat laat onverlet dat er iemand is die op bepaalde momenten knopen moet doorhakken. In moeilijke tijden, op crisismomenten of op het moment dat de organisatie vraagt om minder plezierige beslissingen te nemen, zal blijken dat jouw organisatie niet plat is.

• Wanneer medewerkers alleen maar klagen, heb ik heel snel de neiging om dat vanuit de ouderrol te pareren

  Antwoord: je bent net een mens en het is heel begrijpelijk. De kans dat je in de dramadriehoek terecht komt, is ernstig groot.

• Maar ik moet toch mensen beoordelen vanuit mijn functie? Is dat dan niet de ouderrol?

  Veroordelen gebeurt vanuit de ouderrol. Beoordelen gaat op basis van gedrag, afspraken en wederzijds respect.