home / persoonlijke ontwikkeling / kernkwaliteiten / aanpassingsvermogen / sociaal wenselijk gedrag

Sociaal wenselijk gedrag: wat is dat?

Betekenis en definitie

Aan de hand van enkele criteria kom ik tot een soort van definitie. Sociaal wenselijk gedrag betekent:

• dat je gedrag laat zien waarmee je wilt voldoen aan de wens of eis van de omgeving
• dat je je gedraagt zoals je denkt of vermoedt dat de omgeving wenselijk vindt (je weet het soms niet eens zeker)
• dat je de ander wilt pleasen of behagen soms zelfs gebaseerd op aannames die niet kloppen
• dat je de ander niet wilt teleurstellen
• dat je bij een ander in een goed blaadje wilt staan

Conformeren: sleutelwoord voor SWG

Conformeren is het sleutelwoord bij sociaal wenselijk gedrag (SWG). Je conformeert je als het ware aan wat de omgeving wenselijk acht. Of nog erger: je conformeert je aan wat je denkt dat jouw omgeving wenselijk acht gebaseerd op eigen aannames en beeldvorming.

Hoe ontstaat het?

Er zijn veel oorzaken te duiden waardoor sociaal wenselijk gedrag ontstaat. En om maar met de deur in huis te vallen: heel veel mensen zijn zich niet eens bewust dat ze sociaal wenselijk gedrag vertonen. Het gaat vaak onbewust en het is zo gegroeid door de jaren heen. Wil ik toch een aantal oorzaken noemen, dan kom ik tot de volgende:

• Kernkwaliteiten

  Het kan te maken hebben met een aantal kernkwaliteiten die jij hebt. Ik noem een paar voorbeelden:

  • je hebt een groot aanpassingsvermogen maar soms sla je daarin door
  • je bent bescheiden maar soms ben je onzichtbaar
  • je bent meegaand en soms waai je met alle winden mee
  • je bent empathisch, begrijpend en invoelend en soms sla je daarin door
  • je bent erg sensitief en je stemt altijd af op jouw omgeving

• Normen en waarden

  Een andere oorzaak heeft te maken met normen en waarden. Je hebt geleerd:

  • om je aan te passen aan de fatsoensnormen van jouw omgeving
  • om vooral niet vooraan te staan met jouw mening want dat werd als onbeschoft of brutaal gezien

• Behaagziek

  Een andere oorzaak zit aan de pleasekant. Iemand noemde het behaagziek. Dat is een ander:

  • naar de mond praten tegen beter weten in
  • beslijmen
  • behagen om zelf waardering te krijgen

• Binnen teams en organisaties

  Sociaal wenselijk gedrag en sociaal wenselijke antwoorden vind ik vaak binnen teams en organisaties waar onveiligheid is in communicatie. Bijvoorbeeld:

  • wanneer de leiding erg sturend is
  • wanneer de leiding geen tegenspraak duldt
  • wanneer er onderling gekissebis is
  • wanneer er een bepaalde groepsdruk op jou wordt uitgeoefend waardoor jij je niet vrij voelt om datgene te doen en te zeggen wat je wilt
  • waar geen afwijkende mening wordt gedoogd
  • waar politiek correcte antwoorden serieus worden genomen en kritische geesten worden gemeden

Voldoen aan de wensen en verwachtingen van de ander

Sociaal gedrag is willen voldoen aan de wensen en verwachtingen van de ander. In feite is het proberen te voorzien in behoeften van de ander.

Gevolgen: het kost bakken met energie!

Sociaal wenselijk gedrag kost bakken met energie. Het kan je finaal leegzuigen. Je bent immers altijd bezig  met een ander zoals:

• met de mening van de ander
• met wat de ander voelt (of wat je denkt dat de ander voelt)
• met de behoeften van de ander
• met hulp bieden aan de ander (ook al wordt er niet om gevraagd)
• met zorgen maken over de ander
• met je verantwoordelijk voelen voor de ander
• met het bemoederen, vertroetelen van de ander

Leerdoelen

Ik noem wat mogelijke leerdoelen die wellicht bij jou passen:

• je hebt te weinig ruggengraat en je wilt jouw grenzen leren aangeven
• je wilt jouw mening durven geven ook al heb je een afwijkende mening ten opzichte van anderen
• leren om gevoelens te ervaren en toe te staan
• je wilt meer voor jezelf opkomen
• je wilt meer uitgaan van jezelf en je minder laten leiden door wat anderen van je vinden
• je wilt niet invullen voor een ander: valkuil | denken voor een ander

Je zegt: sjoh dat zijn er nogal wat. Daar ben ik jaren mee bezig. Dat is echter niet het geval. Deze leerdoelen hebben grote onderlinge verwantschap. 

Uit de praktijk

Iemand schreef me: "SWG daar betrap ik me nogal eens op. Op zich is dat niet erg, want het zorgt ervoor dat het oppervlakkige sociale verkeer soepel verloopt. Als iemand bij de koffieautomaat aan me vraagt 'Hoe gaat het?' dan zeg ik 'goed' (afhankelijk van wie het vraagt, dat wel), gewoon omdat ik geen zin heb om te vertellen hoe het ècht met me gaat, of omdat ik geen zin heb om uit te leggen waarom dat een vervelende vraag is. Het is meestal ook niet echt een vraag maar een rituele begroeting. SWG wordt pas erg als ik me erachter ga verstoppen. Als ik mijn eigen behoeften uit het oog verlies omdat ik veel te druk ben met aanpassen. Dan raak ik mezelf kwijt".