Passieve agressie: ondergeschikte dominantie
Passieve agressie is een vorm van agressie die niet meteen opvalt. Het wordt ook vaak niet als agressie gezien. Hoewel men het conflict vermijdt zit er toch iets achter van dominantie.
Wat is het precies?
Passieve agressie is agressie die op een passieve (niet agressieve) manier wordt bedreven. Het valt niet snel op en toch is het een uiting van macht of dominantie. Er zijn diverse vormen:
- Sarcasme: "Oh, geweldig idee weer, zoals altijd."
- Anderen beschuldigen: "Ik ben niet degene die altijd te laat is, dat ben jij."
- De boel traineren (maar wel zodanig dat het niet opvalt): Het nemen van onnodig veel tijd voor taken zonder duidelijke reden.
- Ja knikken en nee bedoelen
- Negeren of zwijgen (iets of iemand doodzwijgen)
- Wegkijken: Net doen alsof je iets niet ziet, zelfs als het je duidelijk opvalt.
- Iets onbesproken laten of in de doofpot drukken: belangrijke kwesties vermijden en niet bespreken.
- Over-kritisch zijn (op alle slakken zout leggen)
- Bewust afwezig zijn bij bepaalde gebeurtenissen: expres niet deelnemen aan belangrijke vergaderingen of evenementen.
- Indirecte weerstand zoals ondergeschiktheid: opzettelijk minder presteren dan je kunt.
- Iemand op een slinkse manier in een kwaad daglicht stellen: subtiel roddelen of negatieve opmerkingen maken over iemand achter hun rug.
- Roddelen: verspreiden van geruchten om iemand te schaden.
- Informatie achterhouden: niet alle relevante informatie delen, met opzet.
- Niet bijtijds aan de bel trekken: wachten tot het laatste moment om problemen te melden.
- Te laat komen: regelmatig te laat verschijnen zonder geldige reden.
- Afspraken niet nakomen: niet doen wat beloofd is.
- Stug en onbenaderbaar zijn: het vermijden van interactie en communicatie met anderen.
- Passief-agressieve opmerkingen: subtiele, gemene opmerkingen maken die moeilijk te weerleggen zijn.
- Insinueren.
- Oogrollen of zuchten: non-verbale signalen van frustratie of ongenoegen.
- Doen alsof je het begrijpt terwijl dat niet zo is: knikken en glimlachen, maar eigenlijk niets begrijpen of ondersteunen.
Niets zeggen en zwijgen
Je kent ze vast binnen jouw organisatie of in jouw privé-omgeving. Mensen die confrontaties structureel uit de weg gaan. Ze voelen van alles. Ze denken veel. Maar als het erop aankomt dan zeggen ze niets. Wanneer je ze daarmee confronteert dan klappen ze dicht en ze zwijgen.
Meestal zijn het aardige mensen. Eigenschappen die erbij horen: ze zijn vriendelijk, hartelijk, loyaal, betrokken, meelevend en invoelend. Ik noem het wel eens de golden retrievers uit de organisatie. Ze hebben een hekel aan dominante typen maar eigenlijk floreren ze er ook bij want als ze iets moeilijk vinden is dat vooral: eigen koers varen, werken vanuit eigen doelstellingen, keuzes maken en prioriteiten stellen. Het zijn vaak bescheiden typen die een functie achter de schermen vervullen. Ze treden niet zo heel snel op de voorgrond.
Hekel aan dominantie
Zoals gezegd: dominante typen daar houden ze niet van. Iemand die erg zeker overkomt, die weet wat hij wil en die zegt waar het op staat, durven ze moeilijk te weerspreken. Dat leidt er wel eens toe dat ze dingen doen die ze liever niet zouden doen. Of dat ze erachter komen dat ze ver over hun grenzen zijn gegaan (ze laten het ook al te vaak gebeuren). Let wel: het is voor hen geen onwil. Ze hebben ook zeker geen kwade bedoelingen maar het duurt altijd langer tot ze daar achter komen. Feitelijk hebben ze wat meer tijd nodig. Achteraf denken ze vaak: had ik dit maar gezegd of had ik dat maar gedaan.
Aardige mensen kunnen heel dominant zijn
Weet je dat subdominante typen heel dominant kunnen zijn? Weet je dat de zogenoemde hartelijke golden retriever heel onaardig kan zijn? Hoe het werkt? Ik zal je eens een voorbeeld noemen.
-
Verantwoordelijkheid voor uitspreken bij de ander neerleggen
Ooit kreeg ik opdracht om een achttal leidinggevenden te coachen. Het begon voor een ieder met een individueel gesprek. En werkelijk waar: ieder gesprek ging over hun directeur. De directeur was overheersend, gaf hun te weinig ruimte, liet te weinig opening voor hun eigen inbreng, het moest precies zo gaan zoals hij voor ogen had. Kortom: hij was dominant, bazig, arrogant. Dat was hun beeld over deze man.
Wanneer er vergadering was zeiden ze echter niets. Ze stonden erbij en keken ernaar. Het proces speelde zich altijd af voor en na de vergadering. Daar werden de zaken besproken. Mijn opdracht eindigde met een spannende teamsessie waarbij ze elkaar feedback moesten geven. En ieder dacht die coach pakt nu vast die directeur wel aan. Hij zal wel eens even vertellen hoe de directeur zou moeten veranderen om de teamprocessen beter te laten verlopen. -
Zwijgen kan ook dominant zijn
En inderdaad: die directeur kwam aan de beurt. Ik zou mezelf oneer aan doen wanneer dat niet het geval was. Maar eerst kwamen de anderen. En met succes. Want waar zij achter kwamen is dit: door hun eigen gedrag zorgden ze ervoor dat de directeur steeds dominanter werd. Hoe ze dat deden? Door niets te zeggen.
Kortom samengevat: wie spreekt zegt iets, maar wie zwijgt, zegt soms veel meer. Dat is de tragiek van de zwijgers. Nog erger wordt het wanneer ze vluchten in excuusgedrag. Dat gaat vaak op de manier van: ik heb me toen ook erg laten leiden door, ik had onvoldoende weerwoord tegen etc. Maar ze leggen de verantwoordelijkheid voor hun eigen onvermogen al snel bij de ander neer. -
Verkapte vorm van agressie
Dominantie bestaat dus ook in verkapte vorm. Lees ook: weerstanden binnen de organisatie. Wie dat als leidinggevende niet herkent, kan hierdoor in de problemen komen. Door te denken dat ze het er wel mee eens zijn. Door ervan uit te gaan dat ze erachter staan wanneer ze niets zeggen.
Ziek worden van je werk
Kun je ziek worden van je werk? Nou en of! Lees onze artikelen over dit onderwerp.
Team- en organisatieontwikkeling
Bekijk onze interventies en trainingen voor teamontwikkeling en organisatieontwikkeling.
