home / persoonlijke ontwikkeling / communicatie / te direct / aanvallend communiceren / sarcasme

Sarcastisch en sarcasme

Wat is sarcastisch?

Sarcasme is een agressieve manier van communiceren. Er zit een gemene of bijtende toon van spot achter. Het woord komt uit het Grieks (sarkádzoo) en het betekent ‘ergens vlees vanaf scheuren’. Kenmerk van sarcasme is dat je praat met een omweg. Je zegt precies het tegenovergestelde van wat je bedoelt. Door de bijtende spot die erin is opgesloten kom je kwetsend over of maak je een ander belachelijk of bespottelijk. In ieder geval laat je jouw minachting of afkeuring duidelijk horen.

Sarcasme is net als cynisme een vorm van agressief communiceren. Het is vooral ‘zeggen wat je niet bedoelt’. Maar het is ook een smalende bejegening waar hatelijkheid in doorklinkt of bespotting. De hoon en de ironie klinkt door in jouw stem, wanneer je sarcastisch bent!

Voorbeelden van sarcasme

Ik noem twee voorbeelden:

• Je ergert je omdat jouw collega zijn zaakjes weer niet voor elkaar heeft. Je spreekt jouw ergernis niet uit maar je zegt: ‘nou als jij zo doorgaat dan kom je zeker in aanmerking voor een promotie’.  In feite zegt je het tegenovergestelde van wat je bedoelt.
• Chris maakte een afspraak bij de kapper. Althans dat wilde hij doen. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. De kapper liet duidelijk merken dat het vandaag niet meer zo uitkwam. Toen Chris de kapperszaak binnenkwam zag hij al van veraf dat alle medewerkers bij de balie zaten te kletsen. Chris zei: ‘o nu snap ik dat jullie geen tijd voor mij hadden’.

Wat zit erachter?

De vraag is: waarom ben je sarcastisch? Merk je dat je dat weleens bent? Ik hoor vaak de volgende redenen:

• Het gevoel van machteloosheid: je hebt geen vat op de situatie of op de ander (er is geen zalf aan te strijken: de ander zal toch niet veranderen)
• Boosheid, irritatie of frustratie
• Je voelt je afgewezen, gekrenkt of gepasseerd en je slaat terug
• Je voelt je aangevallen

Kortom: vaak zit er een bak aan negatieve gevoelens achter die je op de verkeerde manier uitspreekt. Ik noem het ook wel eens 'boosheid uit de diepvries'. Het is een soort onderkoelde, ijzige en bevroren toon waarop het uitgesproken wordt. Daarom kan het zo'n pijn doen.

Ja maar, het is ook grappig!

Iemand zei: ‘ja maar het is soms ook grappig’. Als dat zo is, noem ik het geen sarcasme. Dan is het een vorm van humor. Let wel: sarcasme is eerder pijnlijk dan lollig.  Sarcasme is heel wat anders dan humor. Humor vernedert niet, brengt de ander niet in verlegenheid.  Sarcasme haalt de ander onderuit.

Wat bereik je ermee?

Wat je ermee bereikt? Helemaal niets! Deze vorm van communicatie komt namelijk niet over. Je bent niet duidelijk namelijk. Bovendien schaadt het de relatie. De ander kan er niet zoveel mee en zal:

• De andere kant opkijken (wegkijken)
• In de verdediging schieten
• In de aanval gaan
• Jou  gaan vermijden

Wie sarcastisch is, is niet toegankelijk. Als zelfbescherming zet je een soort van muur om je heen om te zorgen dat je niet geraakt kunt worden. Je schermt jezelf af.

Jouw leerdoel

Jouw leerdoel is:

• Zeggen wat je bedoelt
• Duidelijk communiceren
• Verbindend communiceren
• Overtuigend en positief leren communiceren