Primair reageren: wat is dat?
Primair reageren: wat is dat? Wat voor gevolgen heeft dat voor communicatie? Daarover gaat dit artikel. En natuurlijk hoort daar ook wat uitleg bij over secundair reageren.
Betekenis
De een reageert eerder primair en de ander reageert meestal secundair. Wat is het verschil? Wanneer je primair reageert, heb je snel een weerwoord, ben je ad rem, laat je jouw gevoelens zien. Wanneer je secundair reageert, heb je meer tijd nodig, weet je soms even niet wat je moet zeggen en kun je zelfs het gevoel hebben dat je soms met de mond vol tanden staat. Dat is een eerste duiding van primair reageren.
Een tweede duiding gaat over situaties. In de ene situatie heb je de neiging om primair te reageren en in de andere situatie doe je dat minder snel.
En toch klopt er iets niet in mijn betoog. Vaak wordt een primaire reactie in verband gebracht met een heftige of directieve reactie. Maar dat is niet een volledige weergave van primair reageren. Want een primaire reactie kan ook zijn dat je even wegkijkt of dat je bevriest. Dan spreek je niet met woorden en toch zeg je iets. Voor het oog reageer je secundair en toch is dat niet het geval. Vluchten of bevriezen kan dus ook een primaire reactie zijn.
Doe de communicatietest!
Bij De Steven kun je een communicatietest doen om inzicht te krijgen in jouw sterke punten en valkuilen, wanneer het over communicatie gaat.
Zo krijg je inzicht in jouw communicatie-ontwikkeldoelen!
Communicatietraining
Wil je een training volgen om jouw communicatievaardigheden te ontwikkelen?
- individuele communicatietraining
- teamtraining communicatie verbeteren
Wanneer gebeurt het?
Ik denk dat een primaire reactie vooral ontstaat wanneer je je bedreigd voelt in jouw behoeften. Een verstoorde behoefte roept negatieve gevoelens op. En die reactie, dat primaire gevoel ga je delen met de ander. Meer weten over behoeften en de relatie met negatieve of positieve gevoelens?
Drie soorten van primaire reacties
Ik schreef reeds een artikel over vechten, vluchten en bevriezen. Dat artikel ga ik nu niet herhalen. Ik noem nu wat voorbeelden:
- Je voelt je aangevallen: je klapt dicht, je slaat terug of je reageert stoïcijns alsof het je niks doet
- Je krijgt kritiek: je reageert daar zeer fel op (agressief zelfs), je betrekt het op jezelf of je doet alsof het jou niet raakt
- Je voelt je afgewezen: je maakt een kwetsende opmerking, je bent verdrietig en klapt dicht of je doet je voor alsof je volslagen flegmatiek bent
- Je voelt je niet serieus genomen: je zoekt de strijd, je zegt niets meer of je doet je laconiek voor
Wat gebeurt er?
Primair reageren is een soort van impuls-reactie. Normaliter hebben de hersenen hierover controle. Maar de adrenaline die wordt losgemaakt, zorgt voor een impuls waarover je eventjes niet de baas bent. Gevolg is dat je wellicht dingen gaat zeggen waar je later spijt van krijgt of dat je spijt krijgt omdat je verzaakt hebt om te spreken.
Gevolgen in de communicatie
Primair reageren gaat dus over primair communiceren. Dat gebeurt wanneer je even de controle kwijtraakt over jouw emoties en gevoelens. En in die reactie zie je weer de drie vormen terugkomen van vechten, vluchten of bevriezen. Bij alle drie tref je een voorbeeld van een leerdoel.
-
de strijd aanbinden
Wanneer je de strijd aanbindt (vechten) loop je doorgaans tegen leerdoelen aan die te maken hebben met:
- ik ben te direct in mijn communicatie
- ik ben te stellig
- ik ben bot en kortaf in mijn communicatie
- ik heb een kort lontje
- ik ben een heethoofd of ik ben heetgebakerd
-
wegkijken of vermijden
Wanneer je wegkijkt of vermijdt loop je aan tegen leerdoelen die te maken hebben met:
-
Bevriezen
Wanneer je bevriest loop je aan tegen leerdoelen die te maken hebben met:
Leerdoel
De kunst is om jezelf te leren beheersen en anders met kritiek, aanvallen of afwijzing om te gaan. Tips als even tot tien tellen zijn vaak goed bedoeld maar niet toereikend om jouw heftige gevoelsreactie te bedwingen. Omgaan met primaire reacties is een leerdoel dat heel veel andere leerdoelen overstijgt. Anders gezegd: het dekt de lading van heel veel leerdoelen. Primaire reacties spelen een rol bij veranderingen, omgaan met veranderingen, conflicten, stress. Wil je eraan werken? Zoek dan eens precies uit wanneer je geneigd bent om primair te reageren. Dat is alvast een mooi begin.
Training communicatie en gesprekstechnieken
Wil je een training communicatie en gesprekstechnieken volgen?
- boek snel effect door onze training communicatie en gesprekstechnieken die zelfs individueel te volgen is
- bekijk de training effectief beïnvloeden
- wij hebben een training communicatie voor leidinggevenden voor het hoger en middenkader ontwikkeld
- bekijk de training communicatie voor technici
Testen, webinars en E-book
Bekijk onze webshop waar je tal van aanbiedingen treft zoals:
- Webinar over persoonlijke communicatie
- E-book over authentiek communiceren (in PDF)
- Communicatietest
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching.
