home / persoonlijke ontwikkeling / assertiviteit / zelfkritiek

Jezelf bekritiseren: positieve of negatieve zelfkritiek

Heb je  vaak kritiek op jezelf? Ben je overmatig zelfkritisch? Heb je vaak kritiek op wat je doet, hoe je eruit ziet, wat je hebt nagelaten? Of op wie je bent en wat je bereikt hebt?

Positieve zelfkritiek: zelfkritisch is toch niet verkeerd?

Ik begin met positieve zelfkritiek. Dat is positief. Het is prima om kritisch op jezelf te zijn! Dat zit in het hoekje van een gezonde zelfreflectie.  Positieve zelfkritiek:

• Draagt bij aan zelfverbetering en het verleggen van grenzen.
• Houdt je scherp.
• Bewaart voor zelfingenomenheid.
• Zorgt ervoor dat je blijft leren.
• Helpt bij het ontwikkelen van zelfbewustzijn, omdat je jezelf grondig evalueert.
• Zorgt dat je vaardiger wordt en dat je je sterke en zwakke punten kent.

Negatieve zelfkritiek

Negatieve zelfkritiek haalt je onderuit. Dan kom je in de zelfveroordeling en bij de afdeling zelfsabotage. Dat is nergens voor nodig.

De innerlijke criticus veroordeelt jou!

De innerlijke criticus is zo’n naar stemmetje in je hoofd die steeds vertelt wat jij verkeerd doet of wat je verkeerd hebt gedaan. De innerlijke criticus:

• Veroordeelt je.
• Spreekt je bestraffend toe in de vorm van goed en kwaad.
• Wijst je af.
• Wijst je terecht.
• Laakt jouw eigen gedrag.
• Beoordeelt jou negatief.
• Geeft af op wat je doet of wie je bent.
• Corrigeert je voortdurend.

Iedereen heeft wel eens last van die innerlijke criticaster. Maar wanneer je kritiek enorm op jezelf betrekt of overmatig zelfkritisch bent dan sla je door.

Waarom altijd kritisch over jezelf?

Waarom voortdurend zelfkritiek? Ik noem een aantal redenen:

• Normen en waarden

  Een diepe bron voor de innerlijke criticaster zijn de waarden maar vooral ook de normen die je vanuit jouw opvoeding meekreeg. Normen vertellen wat je van jezelf niet mag of wat je van jezelf moet. Je kreeg ze mee van jouw vader en moeder, de leraren op school, de maatschappij. De innerlijke criticus vertelt wat je wat niet mag of wat je vooral moet.

• Het rechte pad

  De innerlijke criticus wil je graag op het rechte pad houden. En wat het rechte pad is, dat zit wel in jouw hoofd. Je hebt gemaakt wat goed is en wat fout is, wat je moet, wat je vooral ook niet mag. De innerlijke stem wijst je voortdurend op wat je niet goed doet en waar je faalt, tekort schiet, tekort komt etc. Vaak overdreven zwaar aangezet, meedogenloos ook, keihard en ongenuanceerd.  De criticus zorgt er dus voor dat jij je netjes gedraagt.

• Ontlopen van verantwoordelijkheid

  Voortdurend kritiek op jezelf hebben, heeft een relatie met de eigen verantwoordelijkheid ontlopen. Wanneer je maar lang genoeg zegt dat je dom bent, lelijk, dat je te weinig inzicht hebt of dat je het niet snapt, dan heb je ook een excuus voor eigen gedrag. Wanneer je verantwoordelijkheid  neemt voor jouw leven, neem je  ook verantwoordelijkheid voor fouten, verkeerde inzichten. Met "ik ben nu eenmaal zo" kom je  niet veel verder.

• Richtingaanwijzer naar jouw behoeften

  De innerlijke criticaster is ook een richtingaanwijzer naar jouw behoeften. Je  hebt behoefte aan waardering, aandacht. Je  wilt gezien en gehoord worden. En jouw innerlijke stem wijst er vooral op wat je wel en niet moet doen.

  • ‘Met die kleren kun je toch niet naar dat feestje gaan?’
  • ‘Je kunt je nu niet ziek melden hoor. Dan laat je de collega’s ervoor opdraaien.’
  • ‘Je moet wel representatief zijn.’
  • ‘Je moet je profileren.’

  Krachtiger is om niet bezig te gaan met wat je allemaal moet of niet mag, maar juist met wat je wilt en waar jouw werkelijke behoefte ligt. Waarom zou je jouw hart niet volgen en die dingen doen die bij jou passen?   

• Combinatie met gevoelens

  Jouw innerlijke stem combineert gedachten met gevoelens. Gevoelens van schaamte of van schuldgevoel worden opgewekt omdat je niet aan jouw eigen normen voldoet of omdat je niet aan de normen van de omgeving voldoet. Rianne vertelde: ‘toen mijn vader ernstig ziek was, ging ik op een avond uit eten met mijn partner. En op een gegeven moment vond ik het vervelend dat ik voor de gezelligheid uit eten ging terwijl hij zo ziek was. Ik schaamde me ervoor’.

Overheerst de stem in negativiteit?

Merk je dat jouw innerlijke stem vaak negatief is? Dan wordt het tijd voor zelfcompassie. Je zou uit liefde voor jezelf mogen kiezen.