home / leiderschapsontwikkeling / basiscursus leidinggeven / meewerkend leidinggevende

Meewerkend leidinggevende vaak onvoldoende opgeleid

Meewerkend leidinggevenden dragen dagelijks een dubbele verantwoordelijkheid. Ze draaien mee op de werkvloer én moeten tegelijkertijd hun ploeg aansturen, problemen oplossen en het aanspreekpunt zijn voor leiding en klanten. Maar hoewel er veel van hen gevraagd wordt, krijgen ze vaak nauwelijks ondersteuning. Scholing of training? Die is er meestal niet of nauwelijks. Waar het hoger management wél allerlei opleidingen volgt, blijft deze groep vaak achter. En dat is niet alleen een gemiste kans — het is een vorm van onderschatting. In dit artikel laat ik je zien waar dat precies in zit en wat eraan te doen valt.

De meewerkend leidinggevende is geliefd bij het personeel

Uit onderzoek van ISBW blijkt dat maar liefst 64% van de werknemers de ideale manager omschrijft als een 'meewerkend voorman'. Waarom? Omdat zij midden in de praktijk staan. Ze kennen het werk, ze kennen de mensen, ze spreken de taal. Medewerkers zitten niet te wachten op theoretici of Excel-managers, maar op iemand die weet wat er speelt. Iemand die meewerkt, meedenkt en aanspreekbaar is.

En juist daarom is het pijnlijk dat deze functie zo vaak wordt onderschat. Want hoewel de waardering onder collega’s groot is, blijft de erkenning vanuit het management soms uit. Medewerkers waarderen hun meewerkend leidinggevende vaak meer dan de directie dat doet.

De waardering is er dus wél. Maar de ondersteuning? Die blijft vaak achterwege. En dat wringt.

Spin in 't web en multitasking

De zwaarte van de functie zit dus voor een deel in de dubbele rol die men moet vervullen. Enerzijds ben je bezig met de planning, coördinatie en het aansturen van collega’s. Anderzijds sta je gewoon mee te werken op de vloer. Dat maakt de meewerkend leidinggevende tot een spin in 't web: aanspreekpunt voor collega’s, klanten, het management en vaak ook nog eens verantwoordelijk voor ad-hoc problemen die tussendoor ontstaan.

Omdat men zelf uit de uitvoering komt, kent men de praktijk tot in de haarvaten. Daardoor komen collega’s graag met vragen of problemen bij jou terecht. Je weet immers hoe het zit. Maar dat maakt het ook zwaar. Je schakelt voortdurend tussen overzicht houden en direct meedoen. Tussen luisteren en ingrijpen. Tussen denken en doen. En dat vergt iets wat vaak onderschat wordt: het vermogen om te multitasken zonder jezelf te verliezen.

Tussen de collega’s en erboven

De meewerkend leidinggevende staat dagelijks tussen zijn/haar collega’s. Dat is niet erg en in veel gevallen kan het zelfs een voordeel zijn. Echter: gaat het om aanspreken op negatief gedrag, corrigerend optreden dan is het ook vaak lastiger dan in een managementfunctie. Men krijgt vaak het verwijt dat men teveel met de wolven meehuilt of dat men teveel naar de zijde van de medewerkers hangt. De praktijk is echter weerbarstig. Iemand verwoordde het als volgt: ‘wanneer ik mijn collega aanspreek op bepaalde zaken dan heb ik daar de hele dag last van’. Dat geldt niet voor de manager die daarna weer op zijn kantoor gaat zitten.

Vermalen tussen management en medewerker

Meewerkend leidinggevenden worden soms vermalen tussen het hoger management enerzijds en de collega’s die men aanstuurt anderzijds.  Nu geldt over het algemeen dat middenkaderfuncties zwaar belast zijn. Dat geldt ook hier. Meewerkend leidinggevende hebben soms het gevoel dat ze gesandwiched worden door boven en onder. In die zin kunnen ze het ook niet snel goed doen.  

Scholing, training en opleiding ontbreekt vaak: men is onvoldoende toegerust!

Het is een blinde vlek bij veel organisaties: de meewerkend leidinggevende krijgt nauwelijks scholing, terwijl het management wél gretig gebruikmaakt van trainingen en opleidingen. Alsof de uitvoerende ploegbaas niet hoeft te leren, en alleen de mensen in pak zich mogen ontwikkelen. Dat is niet alleen krom — het is een vorm van miskenning. Er wordt gedacht: die is te praktisch ingesteld, of: die is niet geschikt voor een klaslokaal. En misschien wel de ergste: die ziet het belang er toch niet van in.

Onzin.

Mijn ervaring? De meeste meewerkend leidinggevenden snakken naar duidelijkheid, tools en ondersteuning. Ze willen groeien, reflecteren, leren. Maar niemand biedt het hen aan. En als ze dan wél een training volgen, hoor ik vaak: had ik dit maar tien jaar eerder geweten. Het had hen een hoop frustratie, onzekerheid en uitputting kunnen schelen.

Natuurlijk: niet iedereen is een theoreticus. Dus ja, de training moet praktisch zijn, nuchter, to-the-point. Maar de behoefte is er absoluut. En de potentie ook.

Wat moet de meewerkend leidinggevende leren?

De overstap van meewerken naar leidinggeven vraagt om een fundamentele verandering in denken en doen. Meestal moet de meewerkend leidinggevende leren om te schakelen tussen de operationele gang van zaken en tactisch vooruitdenken. Niet alleen reageren op wat er nú gebeurt, maar leren anticiperen. LAM: leidinggeven aan morgen, niet aan vandaag.

Dat betekent: proactief worden. Niet achter de feiten aanhollen. Loslaten wat je altijd deed en durven vertrouwen op je team. Delegeren in plaats van alles zelf doen. Niet meer alles controleren, maar het proces begeleiden. Dat is geen zwaktebod — het is een teken van groei. En precies daar zit vaak de grootste leercurve: loslaten zonder de verbinding te verliezen.

Praktische training voor uitvoerders

Belangrijk is dat de meewerkend leidinggevende de juiste support en faciliteiten geboden krijgt. Qua opleiding en training adviseer ik een zeer praktische insteek (training praktisch leidinggeven). Uitvoer kan verschillend zijn:

• Door individuele coaching (sessies van 1,5 uur om de 14 dagen of uitgestreken over een langere termijn)
• Door groepstraining wanneer er meerdere deelnemers zijn van jouw organisatie
• Door een combinatie van individuele coaching en groepstraining

Veelgestelde vragen – FAQ

Hier tref je enkele veelgestelde vragen.

Waarom krijgt een meewerkend leidinggevende zo weinig scholing?

Omdat men vaak denkt dat deze functie vooral uitvoerend is. Maar dat beeld klopt niet. De rol vraagt om specifieke leiderschapsvaardigheden. Zie ook: training praktisch leidinggeven.

Wat is het verschil tussen een meewerkend voorman en een manager?

De meewerkend voorman staat letterlijk op de werkvloer en voert zelf ook taken uit. De manager zit vaak op afstand. .

Waarom vinden collega’s de meewerkend leidinggevende vaak beter dan het management?

Omdat hij of zij de praktijk kent, aanspreekbaar is en meewerkt. Die nabijheid maakt het verschil. 

Wat moet een meewerkend leidinggevende vooral leren?

Leren schakelen tussen meewerken en leidinggeven. Vooruitdenken, delegeren, loslaten. 

Wat als de meewerkend leidinggevende zelf geen ondersteuning vraagt?

Dat betekent niet dat er geen behoefte is. Vaak weet men niet dat het anders kan.