home / leiderschapsontwikkeling / basiscursus leidinggeven / leidinggeven doorgegroeid

Doorgegroeid naar leidinggevende? Zo pak je je nieuwe rol aan

Doorgegroeid naar een leidinggevende functie? Misschien ben je ploegchef geworden, uitvoerder, projectleider, teamleider, of ben je zelfs doorgegroeid naar een hogere managementpositie. Kom je van de werkvloer en heb je promotie gemaakt? Dan feliciteer ik je van harte. Deze stap is niet niks. Je hebt het vertrouwen gekregen en een nieuwe verantwoordelijkheid op je schouders genomen. Maar misschien voel je ook twijfel: Hoe geef ik invulling aan deze nieuwe rol? Waar loop ik tegenaan? Wat verandert er eigenlijk allemaal? In dit artikel neem ik je stap voor stap mee in de overgang van collega naar leidinggevende. Want één ding is zeker: deze nieuwe functie vraagt iets anders van jou dan je tot nu toe gewend was.

Mentale transitie van collega naar leidinggevende: omgaan met loyaliteit en positionering

Eén van de lastigste onderdelen van doorgroeien naar een leidinggevende functie is de mentale verschuiving. Gisteren werkte je nog schouder aan schouder met je collega’s. Vandaag moet je besluiten nemen die hen raken. Je voelt misschien loyaliteit naar het team, maar je hebt ook verantwoordelijkheid naar de organisatie. Die twee kunnen botsen. Het is belangrijk dat je jouw nieuwe rol omarmt, zonder afstandelijk te worden. Dat betekent: geen vriendje-politiek, maar ook geen haantje-de-voorste. Je bent nu geen collega-plus, je bent leidinggevende. En dat vraagt positionering. Niet om boven mensen te gaan staan, maar om duidelijkheid te geven: dit is mijn rol, dit zijn mijn taken. En ja, dat mag ook best even wennen zijn.

Wat is er veranderd?

Ik noem een aantal veranderingen waar je mee te maken hebt:

• Vroeger was je verantwoordelijk voor eigen taken en werkzaamheden. In jouw huidige leidinggevende functie ben je eindverantwoordelijk voor de taken van jouw team. Je hebt dus veel meer verantwoordelijkheden gekregen.
• In jouw vorige functie was je bevoegd om beslissingen te nemen die met jouw functie te maken hadden. Nu ben je bevoegd om beslissingen te nemen die ook jouw collega’s kunnen raken of die invloed hebben op het pakket van taken en verantwoordelijkheden van jouw collega’s.
• Vroeger kon je bezig zijn met jouw vak. Op hoofdlijnen kan dat nog wel. Maar je hebt nu een nieuw vak erbij gekregen. Je moet namelijk leidinggeven. Jouw oorspronkelijke vak kun je niet meer op detailniveau bijhouden. Dat zal je dus moeten loslaten met als gevolg dat anderen op den duur vakinhoudelijk weleens beter zouden kunnen zijn dan jij.
• Wanneer je een te hoge of zware taakopvatting hebt (of over-verantwoordelijkheidsgevoel) dan kan je dit ook opbranden. Het is dus belangrijk om enige afstand te houden.

Oud en nieuw gedrag

De rolverwisseling zorgt ervoor dat je oud gedrag moet afleren en nieuw gedrag moet aanleren. Drie redenen noemden we waarom je de functie van leidinggevende hebt gekregen.

• Je werkte altijd hard en jouw inzet was tomeloos
• Je wist alles op de afdeling en je was een vraagbaak voor jouw collega’s
• Je was loyaal aan jouw werkgever en aan jouw collega’s

In jouw nieuwe functie zijn er drie dingen die je moet afleren:

• Vroeger was je gewend om hard te werken. In jouw leidinggevende functie ga je het met hard werken niet redden. Het eerste waarvoor je moet zorgen is dat anderen voor je gaan werken. Planning en organisatie: dat is jouw eerste prioriteit. Doe je dat niet dan ben je ineffectief bezig!
• Wat je ook moet afleren is: ‘o dat doe ik zelf wel even’. Mensen die doorgegroeid zijn naar de functie van leidinggevende weten vaak alles op de afdeling. Hoe je een orderbon moet maken, waar de schroeven in het magazijn liggen, hoe je de cv-ketel weer aan de praat krijgt als er storing is. Dat alles weten zorgt ervoor dat er vaak een beroep op de leidinggevende wordt gedaan.
• Jouw loyaliteit was een reden om jou te benoemen in de huidige functie. Maar over-loyaal of té loyaal zijn aan collega’s kan je nu behoorlijk in de weg staan. Belangrijk is dat jij de nodige afstand bewaart. Je hoeft niet zozeer ‘de baas’ te spelen maar je moet wel zorgen dat je een natuurlijk overwicht ontwikkelt.

Veelgemaakte fouten bij startende leidinggevenden

De meest voorkomende fout? Alles willen blijven doen zoals vroeger. Je springt nog in bij een storing, lost problemen op vóór je team, en denkt: “ik help alleen even mee.” Maar ondertussen leer je je team af om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Ook zie ik vaak dat beginnende leidinggevenden conflicten uit de weg gaan, omdat ze geen gedoe willen. Of ze blijven hangen in details, omdat ze inhoudelijk alles weten. Dat is begrijpelijk, maar niet effectief. Leidinggeven betekent ruimte geven, grenzen stellen en vertrouwen ontwikkelen. En fouten maken hoort erbij – zolang je ervan leert. Je hoeft niet perfect te zijn. Je moet aanwezig zijn, duidelijk zijn en bereid zijn om te groeien.

Hoe creëer je natuurlijk overwicht als je vanuit het team zelf bent gepromoveerd?

Natuurlijk overwicht ontstaat niet door harder te praten of met de vuist op tafel te slaan. Het zit in wie je bent en hoe je handelt. Als je zelf uit het team komt, is het extra belangrijk dat je laat zien dat je de verantwoordelijkheid serieus neemt – niet dat je ineens de baas gaat spelen. Je bouwt gezag op door helder te communiceren, afspraken na te komen en rechtvaardig op te treden. Ook als dat betekent dat je 'nee' moet zeggen tegen een oud-collega. Mensen voelen het feilloos aan als je jezelf overschreeuwt of als je onzeker bent. Sta stevig, wees eerlijk, wees dienstbaar aan het teamproces – dáár zit je kracht.

Een veranderingsproces

Doorgegroeide leidinggevenden maken als het goed is een verandering door. Van doeners naar denkers. Van hard werken naar een ander motiveren. Van alles weten naar ervoor zorgen dat anderen alles weten. Daar gaat het om wil de functie met succes uitgeoefend worden.

Van vakman naar leider: hoe laat je de inhoud los?

Misschien was je de beste in je vak. Je kende alle ins en outs, wist hoe alles werkte. Maar nu ben je leider. En dat betekent: niet meer alles zelf doen. Durf je de vakinhoud los te laten? Kun je accepteren dat een ander het anders doet dan jij? Dat is lastig – zeker als je ziet dat iets sneller of beter kan. Maar als jij alles blijft oplossen, ontneem je je teamleden de kans om te groeien. Je taak is nu: faciliteren, richting geven, ontwikkelen. De inhoud is niet weg, maar jouw focus is verschoven. Van 'ik doe het' naar 'hoe zorg ik dat een ander het kan'. Dat is misschien wel de grootste stap van allemaal.

Reflectievragen voor doorgegroeide leidinggevenden: ben jij nog op je plek?

Soms raak je onderweg jezelf kwijt. Je bent ooit gepromoveerd omdat je goed was in je werk. Maar voel je je nog op je gemak in je huidige rol? Een paar vragen ter reflectie:

• Krijg je energie van het leidinggeven?
• Kun je voldoende afstand nemen van de inhoud?
• Lukt het je om los te laten en te delegeren?
• Kun je omgaan met weerstand of kritiek?
• Voel je innerlijk ‘ja’ bij deze rol – of wringt er iets?

Leidinggeven is een vak apart. En soms is doorgroei niet per se vooruitgang. Het vraagt moed om eerlijk te kijken: past deze jas mij nog?

Veelgestelde vragen – FAQ

Hier tref je enkele veelgestelde vragen.

Wat is de grootste uitdaging als je doorgroeit naar leidinggevende?

De mentale transitie: omgaan met loyaliteit, afstand houden, en je rol duidelijk pakken.

Waarom moet ik taken delegeren?

Omdat jouw kracht ligt in regie houden, niet in alles zelf doen. Anderen ontwikkelen zich juist als jij loslaat.

Hoe weet ik of deze rol bij me past?

Door eerlijk te reflecteren op je energie, motivatie en effectiviteit. Gebruik de reflectievragen.

Welke training past bij mij?

Dat kunnen meerdere trainingen zijn zoals de basiscursus leidinggeven, de training van collega tot leidinggevende of de training praktisch leidinggeven. Maar ook een individueel coachingstraject als leidinggevende is zeer effectief. We maken dat op maat. Al je onderwerpen kun je dan bundelen in één persoonlijk traject.