De vrijheid-blijheid-cultuur
Onlangs werden we gebeld door een organisatie waar sprake is van de vrijheid-blijheid-cultuur. Individuele medewerkersbelangen werden door de medewerkers gesteld boven team- en organisatiebelang. Dit is wat ik de doorgeslagen variant van zelforganisatie en zelfsturing noem. Wat hier ontbreekt is helderheid, klare taal en duidelijke kaders.
Vrijblijvendheid brengt geen vrijheid
Een misverstand is dat vrijblijvendheid met vrijheid heeft te maken. En daar haakt het want het zijn twee verschillende begrippen. Wanneer je als leiding of als organisatie te vrijblijvend bent, schep je onduidelijkheid en uiteindelijk ook demotivatie. Te vrijblijvend betekent dat je open eindjes hebt in de communicatie, dat medewerkers niet weten waar ze aan toe zijn, dat mensen niet weten wat er van hen verwacht wordt.
Wat is vrijheid?
Vrijheid is niet ‘doe maar wat je goeddunkt’ of ‘doe maar wat raak’. Vrijheid is allereerst een verantwoordelijkheid. Je moet er ook mee kunnen omgaan en niet iedereen kan dat. Wie met vrijheid kan omgaan begrijpt wat de kaders en grenzen zijn van de organisatie en van het organisatiebelang. En daar waar je de grens van het organisatiebelang nadert of dreigt te overschrijden, is afstemming nodig. Wie met vrijheid kan omgaan, weet dat en begrijpt dat!
Ik zei al dat vrijheid een verantwoordelijkheid is. Dat betekent dat je aanspreekbaar bent op wat je doet en nalaat en dat je altijd bereid bent om je te verantwoorden.
Vrijheid is dus niet onbegrensd
Als vrijheid onbegrensd zou zijn is samenleven onmogelijk en is de samenleving ontwricht. Naar de werkvloer vertaald: als vrijheid onbegrensd is, dan is samenwerking onmogelijk. Gevolgen zijn:
- Medewerkers gaan eigenbelang stellen boven teambelang.
- Medewerkers gaan eigenbelangen stellen boven organisatiebelang.
- OEI-gedrag: dat zijn Ongewenste Eigen Initiatieven.
- Conflicten tussen medewerkers die kunnen ontstaan.
- Ziekte en verzuim door onduidelijkheid.
Ik zal concreet maken wat we soms tegenkomen.
- Medewerkers plannen te pas en te onpas vrije dagen, tandartsbezoek.
- Medewerkers zijn soms afwezig terwijl niemand weet waar ze zijn.
- Medewerkers sluiten de servicebalie omdat niemand aanwezig is, terwijl dit tegen het organisatiebelang indruist.
- Medewerkers zeggen aan het werk te zijn, terwijl ze in het bos wandelen.
- Medewerkers laten zich niets meer gezeggen en accepteren geen leiding.
Waar de vrijheid-blijheid-cultuur toe leidt? Tot grote droefheid! Lees ook: verantwoordelijkheid, vrijheid en vertrouwen.
Ziek worden van je werk
Kun je ziek worden van je werk? Nou en of! Lees onze artikelen over dit onderwerp.
Team- en organisatieontwikkeling
Bekijk onze interventies en trainingen voor teamontwikkeling en organisatieontwikkeling.
