Ziekteverzuim: wat is dat?
Wat is ziekteverzuim eigenlijk precies? Wanneer is er sprake van ziekteverzuim en wanneer niet? In dit artikel gaan we verder op de vraag in wat ziekteverzuim is met de volgende onderwerpen:
- definitie ziekteverzuim
- ontkoppel de woorden verzuim en ziekte
- inzicht leidinggevenden
- taak leidinggevende bij ziekteverzuim
- arbeidsverzuim of werkverzuim
- verzuim minderen door arbeidsrisico's in te perken
Definitie
Een definitie van ziekteverzuim is: Het verzuimen van werk ten gevolge van ziekte.
In feite klopt het woord dus niet helemaal. Er wordt niet verzuimd om ziek te zijn maar er wordt verzuimd om te werken. Werkverzuim of arbeidsverzuim zou een betere formulering zijn dan het woord ziekteverzuim.
Training duurzame inzetbaarheid
Bekijk de mogelijkheden voor de training duurzame inzetbaarheid.
Training verzuim en inzetbaarheid
Bekijk de mogelijkheden voor de training verzuimmanagement.
Verzuim en ziekte loskoppelen
Bovendien wordt het woord ziekteverzuim vaak als één woord gebruikt omdat verondersteld wordt dat je niet kunt werken als je ziek bent. Toch is het beter om de woorden ziekte en verzuim los te koppelen. In veel gevallen is het logisch dat er verzuim ontstaat doordat iemand ziek is. Maar dat hoeft niet per se. Zelfs al is er sprake van ziekte dan betekent dat niet automatisch dat het een oplossing is dat de medewerker zich ziek meldt, laat staan dat de organisatie ziekteverlof toekent.
Inzicht leidinggevenden
Leidinggevenden hebben veel inzicht nodig wanneer het gaat over ziekte en verzuim. Soms is ziekte reden voor verzuim en is het toekennen van ziekteverlof noodzakelijk. Soms is er wel sprake van ziekte maar hoeft er per definitie geen reden voor verzuim te zijn (nadere analyse is dan nodig).
-
Nadere analyse
Belangrijk is om je eerst te richten op het probleem voor je verzuimverlof toekent. Het toekennen van verzuim zonder analyse van het probleem kan misschien wel tijdelijk lucht geven maar daarmee werk je niet aan het oplossen van het probleem. Hiermee hou je het verzuim in stand.
-
Mogelijke oorzaken
Het probleem dat een medewerker niet kan werken, kan veroorzaakt worden door ziekte. Er kunnen echter ook andere oorzaken zijn waardoor werken even teveel wordt. Daarbij kun je denken aan:
- oorzaken in werkomstandigheden
- oorzaken in privéomstandigheden
Als ziekte niet de oorzaak van verzuim is maar iemand meldt zich wel ziek met fysieke of psychische klachten, is er sprake van oneigenlijk gebruik van ziekteverzuim. Dat is niet per definitie fraude of zwart verzuim. Het is ook niet per definitie slecht maar het toekennen van verzuimverlof is niet de oplossing voor het probleem.
Soorten verzuim
‘Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’ leren we vaak in de verzuimtrainingen. Dat je een keuze hebt om wel of niet te verzuimen zou van toepassing zijn bij ‘grijs’ verzuim. De andere vormen; ‘wit’ en ‘zwart’ verzuim vormen geen discussie. Bij wit verzuim is het volstrekt logisch dat je ten gevolge van een ziekte niet kunt werken. Zwart verzuim is pure fraude. Je bent niet ziek maar je wilt niet werken. Zwart verzuim komt het minst voor: gemiddeld zo’n 5%, wit verzuim ongeveer 25%.
Dat betekent dat bij 70% van alle arbeidsverzuim vooraf een keuze is gemaakt om zich ziek te melden.
Taak van de leidinggevende bij ziekteverzuim
Het kan zijn dat de medewerker geen andere oplossing ziet dan zich ziek te melden. Jouw taak als leidinggevende is het om het achterliggende probleem duidelijk te krijgen. Maar hoe kom je er nou achter of sprake is van oneigenlijk verzuim en wat kun en mag je als leidinggevende eigenlijk?
-
Ken jouw medewerkers
Om daar achter te komen is het op de eerste plaats zaak dat je jouw medewerkers goed kent. Bij een ziekmelding moet je harde gegevens kunnen ophoesten zoals hoe vaak en hoe lang deze medewerker zich het laatste jaar heeft ziekgemeld, wat de ziekte oorzaak was en welke acties zijn ingezet om het herstel te bespoedigen. Je moet echter vooral zicht hebben op de zachte gegevens van jouw medewerker zoals motivatie, competenties, vitaliteit en privé omstandigheden. Hierin kunnen de oorzaken voor de ziekmeldingen zitten.
-
Ziekteverzuim toekennen
Ziekteverzuim toekennen zal nooit een probleem zijn bij objectief aantoonbare aandoeningen. Wat bij zo´n ziekmelding wel uitgezocht moet worden zijn de gevolgen van de aandoening voor het werk. Betekent de aandoening volledige arbeidsongeschiktheid of zijn er benutbare mogelijkheden?
Dit kun je gewoon vragen aan jouw medewerker, deze kent het werk en zijn huidige mogelijkheden immers het best. Voorwaarde is dat in het verzuimprotocol duidelijk aangegeven staat dat een ziekte niet automatisch leidt tot verzuimverlof maar dat medewerkers de mogelijkheden die er ondanks ziekte nog wel zijn, inzetten in eigen of ander werk.
- Zijn de mogelijkheden benutbaar in eigen werk of elders in de organisatie?
- Zijn er wel mogelijkheden maar zijn die niet de hele dag vol te houden?
- Is het een probleem om op het werk te komen?
-
Vermijd discussie over of iemand wel of niet ziek is
Als een ziekte niet duidelijk zichtbaar of aantoonbaar is kan er discussie ontstaan of iemand wel ziek genoeg is om verlof te geven. Ervan uitgaande dat je als leidinggevende geen dokter bent, ben je niet in staat en ook niet bevoegd om vast te stellen of er sprake is van ziekte. Blijf daarom als leidinggevende altijd uit de discussie of iemand wel of niet ziek is. De oplossing ligt in het analyseren van het probleem. Aan de ziekte zelf kun je als leidinggevende meestal niets doen maar misschien wel aan de oorzaak en de gevolgen. Van de medewerker mag je verwachten dat hij/zij er alles aan doet om weer snel hersteld te zijn.
-
Gespreksvaardigheden belangrijk
De ziekmelding bespreken zonder al te diep op de ziekte in te gaan vergt goede gespreksvaardigheden van de leidinggevende. Daarbij moet je als leidinggevende balanceren tussen voldoen aan de formele bedrijfsafspraken en wetgeving aan de ene kant en het in stand houden van de informele relatie aan de andere kant.
Te hard op de zaak ingaan is niet goed te zacht op de relatie ook niet. De sleutel om oneigenlijk verzuim te voorkomen is om de medewerker te helpen zijn probleem op te lossen. Pas na een goede probleemverheldering is het mogelijk te bepalen of ziekte een rol speelt en of eventueel advies ingewonnen moet worden over de medische aspecten van het probleem. Niet medische oorzaken voor verzuim los je het beste op zonder bedrijfsarts en zonder verzuimverlof toe te kennen.
Oorzaken
Oorzaken voor ziekte en verzuim zijn te verdelen in:
- Werk gerelateerde oorzaken
- Privé omstandigheden
- Lees ook: oorzaken ziekteverzuim in de zorg!
Je leest dit in ons artikel over oorzaken ziekteverzuim.
Arbeidsverzuim of werkverzuim
Het woord ziekteverzuim schept verwarring. Het veronderstelt namelijk dat de medewerker verzuimt om ziek te zijn. Wat met ziekteverzuim bedoeld wordt is verzuim ten gevolge van ziekte. Maar wat een zieke medewerker eigenlijk verzuimt is arbeid. Arbeidsverzuim zou een betere naam zijn.
Preventieverzuim
Wat een organisatie verzuimt bij ziekteverzuim is tijdig de nodige preventie en herstelmaatregelen nemen. Preventieverzuim zou voor een organisatie met een hoog ziekteverzuim een betere naam zijn om aan te geven wat ze verzuimd hebben.
Ziekmelding
De beslissing om je wel of niet ziek te melden is afhankelijk van meerdere factoren. Uiteraard moet je eerst ziek zijn. Maar wanneer ben je ziek? En wie bepaalt dat dan? Ben je alleen ziek als er een medische diagnose is voor je ziekte? Of kun je ook ziek zijn zonder een objectiveerbare aandoening?
Arbeidsongeschikt?
Voor het werk is de belangrijkste vraag of je door je ziekte ook arbeidsongeschikt bent. Daarbij gaat het er niet zozeer om wat je ten gevolge van de ziekte niet kunt doen maar veel meer om wat je ondanks je ziekte wel kunt doen. Het werk wat je wel kunt doen is in grote mate van invloed op je beslissing om je wel of niet ziek te melden.
Voldoening uit het werk halen: het beste medicijn!
Is dat werk waar je veel voldoening in vindt en waardering voor krijgt, dan zal je jezelf ondanks ziekte niet snel ziek melden. De meeste ziektes gaan vanzelf weer over en arbeid is vaak een uitstekend medicijn. Is het echter werk wat je niet zo leuk meer vindt, waar je een beetje op uitgekeken bent, heb je collega’s waar je niet zo goed mee overweg kunt of een leidinggevende die alleen maar commentaar levert, wordt er te veel of te weinig van je gevraagd en mag je alleen maar de saaie klussen doen, dan meldt je jezelf met dezelfde ziekte wel ziek.
De ziekte is bij grijs verzuim dus niet de oorzaak van de ziekmelding. De beslissing om je wel of niet ziek te melden hangt af van de binding met het werk, de betrokkenheid, bevlogenheid, collega’s, leidinggevenden, kennis, vaardigheden, uitdagingen en inrichting van het werk.
Aandacht en waardering
Wat organisaties met een hoog ziekteverzuim dus verzuimd hebben om te doen is aandacht en waardering hebben voor team en medewerkers. Ze hebben ook verzuimd om leidinggevenden te trainen om te werken met een coachende leiderschapsstijl waardoor medewerkers niet zijn uitgedaagd om hun creativiteit en talenten te gebruiken. Wat medewerkers verzuimd hebben is om initiatief te nemen voor invulling van hun eigen werkplezier.
Ziekteverzuim onder de 3% is haalbaar maar alleen als je als organisatie en medewerker niet verzuimt om te werken aan werkplezier, betrokkenheid en bevlogenheid.
