Waarom moet mij dit overkomen?
Wanneer je wat meemaakt in je leven dan kan het maar zo dat die ene vraag boven komt drijven: ‘waarom overkomt mij dit?’. Ik noem het wel een vraag die vanuit de pijn wordt gesteld.
En neen hoor, ik vind het niet gek dat die vraag gesteld wordt. Dit artikel gaat over de vraag: ‘waarom overkomt mij dit?’ met als tegenvraag: ‘ja, waarom niet?’.
Waarom overkomt mij dit?
Ik denk even aan Lisette. Haar man was naar zijn werk gegaan. En opeens stond de politie aan de deur met de boodschap: ‘jouw man is verongelukt’. Lisette (40) vertelde: ‘daarna is mijn leven nooit weer geweest zoals het was’. Het verdriet, de rouw ruïneerde haar leven. En daar worstelde ze vaak mee. En soms stelt ze die ene vraag: ‘waarom overkomt mij dit?’. Of: ‘waarom moest mijn man nou net op die ene weg rijden? Of waarom had hij niet net een snipperdag genomen op die dag?’.
Waarom doet God mij dit aan?
Adriaan is een gelovige man. Hij verloor zijn dochter Marloes (6). Een drama voor Adriaan en zijn vrouw. Hij haalt troost uit zijn geloof. En dat beurt hem op van dag tot dag. Maar soms is hij cynisch, verbitterd en boos. Soms stelt hij die ene vraag: ‘waarom doet God mij dit lijden aan?’.
Vanwaar die vraag?
Ik denk dat de vraag vaak wordt gesteld vanuit pijn. Het is een worstelvraag vanuit een verwond hart. Mocht je iemand die vraag horen stellen, ga dan niet meteen op de belerende stoel zitten alsjeblieft. Luister naar de vraag die vanuit een verwond hart en vanuit een verwonde ziel wordt gesteld. Probeer het verhaal te verstaan wat in de vraag opgesloten ligt. En wat ik ook graag wil zeggen: ‘ga er niet te rationeel op in!’. Het is een vraag waarop geen antwoord wordt verwacht meestal.
Waarom ben ik in dat gezin geboren?
De vraag gaat meerdere kanten op. Zo stelde Angelique de vraag: ‘waarom ben ik in dat gezin geboren’. Seksueel misbruik door haar broer en vader zorgde voor een verwond hart en een beschadigd vertrouwen. Tussen haar 11e en 16e was er sprake van veelvuldig seksueel misbruik. En Angelique was en is slachtoffer. Stel zij was in een liefdevol gezin geboren, dan was haar dit niet overkomen.
Mag je deze vraag wel stellen?
Ik kom wel eens mensen tegen die zeggen dat je deze vraag niet mag stellen. Het brengt niet verder, zeggen ze. Of het is een vorm van de slachtofferrol. Maar als dat zo is, waarom wordt deze vraag dan zo vaak toch gesteld? Heeft de vraag zin? Niet, wanneer je rationeel ingaat op de vraag. Want uiteraard krijg je er nooit een antwoord op. Waarom wordt de vraag dan gesteld? Ik denk dat het in een diep menselijke behoefte voorziet om gebeurtenissen te begrijpen en te kunnen verklaren. Ons hoofd gaat al automatisch op zoek naar logica, structuur, redenen, patronen en verbanden om de wereld en datgene wat ons overkomt betekenis te kunnen geven. Zo houden we een soort van grip op het leven. Maar soms gebeurt er iets waarvan je de zin maar niet kunt ontdekken. Je had en hebt er geen controle over. Het gebeurt schijnbaar 'zomaar' willekeurig. Dat is angstaanjagend. Want je kunt jezelf niet beschermen tegen dat soort gebeurtenissen en je kunt je er ook niet op voorbereiden. Dat kan leiden tot een existentieel gevoel van onveiligheid, en het bewust toelaten van die fundamenteel menselijke kwetsbaarheid kan ondraaglijk zijn. Dus je accepteert geen 'pech' of 'toeval'. Er MOET gewoon een diepere bedoeling achter zitten, want anders raak je je houvast kwijt. En zo kun je in die vraag naar het waarom blijven hangen en kom je er niet toe om het gebeurde te integreren in je leven.
Lijden gaat niet zonder strijd en pijn
Wanneer jouw weg door de diepte gaat en je weet wat lijden is dan ervaar je strijd en pijn. Er zijn duizend adviseurs die vertellen dat je het maar moet aanvaarden zoals het is. Maar dat is vaak te goedkoop. We veranderen pas dan, wanneer we er klaar voor zijn.
Iemand schreef: 'Mijn moeder liep een dwarslaesie op. Zomaar. Door een spontane bloeding in haar wervelkolom. Bijzonder zeldzaam schijnt het. Zijzelf (en ik ook trouwens) heeft dat altijd gezien als dikke vette pech. Ze heeft zichzelf nooit iets verweten (zo van: 'ik had meer medicijnen moeten slikken tegen hart- en vaatziekten' of 'had ik maar wat rustiger aan gedaan'), en ook heeft ze artsen nooit iets verweten ('ze hadden direct de juiste diagnose moeten stellen, dan had het nog geopereerd kunnen worden'). Ze aanvaardde het. Na een periode van diep verdriet en aanpassen zei ze: 'Zulke dingen kunnen gebeuren, en dat is hartstikke verdrietig. De vraag is: wat nu?''.
Kijk dat is een verhaal van een moeder die het doorleefd heeft. Wat is dan het verschil? Er zijn mensen die precies weten hoe het allemaal moet. Maar deze moeder wist hoe het ging en hoe het gaat. Ervaren is wat anders dan rationeel beschouwen.
Tegenvraag: ‘waarom zou jou dat niet overkomen?’
Op de vraag: ‘waarom overkomt mij dit?’ kun je een tegenvraag stellen namelijk: ‘ja waarom overkomt jou dit niet?’. Dat is best een pijnlijke tegenvraag. Die soms beantwoord wordt met: ‘ja jij hebt gemakkelijk praten, jij hebt dat ook allemaal niet meegemaakt’. Alsof je je eerst moet bewijzen in wat je overkomen is, waarna je iets zou mogen zeggen.
Wat mij enorm geïnspireerd heeft, is het verhaal van Edith Eger. Zij overleefde in de oorlog een concentratiekamp. Ze schrijft hoe ze werden bevrijd uit Gunskirchen. Haar ouders waren vermoord evenals bijna alle mensen die ze kende. Haar rug was gebroken en ze was uitgehongerd. Ze zat onder de zweren en kon nog amper bewegen want ze lag in een stapel lijken (bron: Edith Eger, Het geschenk, 12 lessen die je leven kunnen redden). En juist deze vrouw stelt die vraag: ‘waarom zou dit jou niet overkomen’. Kijk, als er nu iemand recht van spreken heeft, is zij het.
Je kunt er in blijven hangen
Kortom: ik verwerp de vraag ‘waarom overkomt mij dit?’ niet! Ik begrijp waarom de vraag gesteld wordt. Maar ik begrijp de vraag ook: ‘ja waarom overkomt jou dat niet?’. Wanneer je er in blijft hangen kom je nooit verder. Je kunt iemand aanwijzen als dader die veroorzaakt heeft wat jou is overkomen. Maar heel vaak is er niet een aanwijsbare dader (soms wel, dat weet ik). Je kunt iemand beschuldigen alsof iemand jou het lijden en de pijn heeft aangedaan. Maar die is er ook vaak niet (soms wel, ook dat weet ik).
Ook al ben je slachtoffer van iets wat anderen jou aandeden, dan is het nog zaak de slachtofferrol te verlaten. Of beter gezegd dus: ‘beter is om er niet in te blijven hangen’. Waarom niet? Het brengt je nooit een steek verder! Lijden en pijn is doorgaans geen keuze. Hoe je ermee omgaat wel. Aanvaarden wat je is overkomen, wat je ervaart is wat anders dan ervoor weglopen of ervoor vluchten.
Onder ogen zien
De pijn niet verdoezelen, niet verzachten, onder de tafel drukken of wegmoffelen: dat is onder ogen zien, wat er is gebeurd! De gebeurtenis niet ontkennen, afzwakken, bagatelliseren maar ook niet vergroten of dramatiseren: dat is erkennen wat er is gebeurd.
Vertellen wat je nodig hebt, is luisteren naar de werkelijke behoefte in de situatie waarin jij zit.
Stress en burn-out
Wil je meer weten over coaching gericht op vermindering van stress of begeleiding bij burn-out?
