Overbetrokken of te betrokken raken
Overbetrokken of te betrokken raken op situaties, mensen of op jouw werk. Herken je de valkuil dat je soms emotioneel over-betrokken raakt en dat je het moeilijk vindt om met de juiste afstand om te gaan met bepaalde zaken? In dit artikel ga ik verder in op:
Doe de test!
Bij De Steven kun je een uitgebreide analyse doen om inzicht te krijgen in jouw kwaliteiten, eigenschappen, persoonskenmerken en valkuilen.
Zo krijg je inzicht in jouw ontwikkeldoelen.
Training en coaching
Wil je een training volgen om te leren hoe jij je valkuilen kunt vermijden? Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
Wat is het?
Overbetrokkenheid heeft te maken met de emotionele verbinding die je ervaart. Je raakt té betrokken, je raakt te emotioneel verbonden met bijvoorbeeld;
- Jouw werk of collega's
- Bepaalde vrienden of kennissen
- Familie- of gezinsleden: jouw gezin (kinderen of partner)
- Bepaalde situaties die je in jouw leven tegenkomt
- De kerk, sportclub, voetbalvereniging, muziekvereniging waar je lid van bent of de school waar jouw kinderen naar toe gaan
Kenmerken
Ik noem wat kenmerken:
- Je kunt de situatie of persoon moeilijk loslaten waar je over-betrokken op bent geraakt: regelmatig denk je na over de persoon of kwestie, zelfs op jouw vrije dagen of in het weekend
- Regelmatig maalt het in jouw hoofd en je merkt dat je er veel te veel mee bezig bent
- Je merkt dat je snel geïrriteerd bent wanneer de persoon waar je overbetrokken op bent geraakt anders reageert dan je zou willen of wanneer de situatie waar je te betrokken op bent geraakt anders verloopt dan je gedacht had
- Je kunt moeilijk relativeren en alles wat je over de persoon of situatie hoort vergroot je uit (je maakt het zwaarder, groter, belangrijker dan het is)
- Bij het minste of geringste vlieg je in de fik wanneer je iets over de persoon of kwestie hoort
- Wanneer je te betrokken bent geraakt op een persoon kun je deze moeilijk zijn gang laten gaan of vrijlaten in het maken van eigen keuzes.
De keerzijde van jouw kwaliteiten
Aan overbetrokkenheid ligt een kracht ten grondslag. Overbetrokkenheid is een valkuil. De kernkwaliteit is betrokken en betrokkenheid. Beschik je over deze eigenschap? Dan ben je een betrokken en meelevende persoonlijkheid. Soms echter raak je té betrokken of overbetrokken. Dat zou je moeten voorkomen. Je komt meer in jouw kracht door een balans te vinden tussen 'betrokken zijn' en 'afstand houden'. Jouw betrokkenheid krijgt dan meer effect.
Wanneer ontstaat het?
Over-betrokkenheid ontstaat voor ieder mens op een andere manier. Daar is niet een algemene definitie voor te geven. Ik kan wel wat voorbeelden noemen:
- bepaalde situaties waar mensen jouw hulp nodig hebben of waar mensen nood ervaren
- situaties of mensen die je persoonlijk raken (opeens zitten ze zonder werk, ze hebben psychische vraagstukken, ze belanden in een echtscheiding)
- op jouw werk omdat je het zo graag doet of omdat je wilt dat het goed verloopt
Kortom: overbetrokkenheid is altijd een emotionele verbinding die te sterk is of als ongezond kan worden aangemerkt. Ongezond omdat je er niet meer van los kunt komen. Wie overbetrokken is, kan vaak moeilijk terug. Het vraagstuk van de ander is van jou geworden. Geven en ontvangen is in onbalans geraakt. En je krijgt er last van. Zodra je overbetrokken bent, is er sprake van een energievreter. Het kost je energie! Je raakt emotioneel verstrikt in de ander of op de situatie van de ander.
Leren om overbetrokkenheid te vermijden?
Overbetrokkenheid is een valkuil. Wil je leren om overbetrokkenheid te vermijden? Training of coaching kan je helpen te ontdekken wanneer je in de valkuil stapt. Je zult immers niet altijd en overal te betrokken zijn maar steeds in bepaalde situaties? De Steven is specialist in persoonlijke ontwikkeling! We stellen voor je een maatwerktraining samen die precies bij je aansluit.
Hiernaast tref je een schema dat de relatie aangeeft tussen betrokkenheid en invloed. Je ziet een viertal situaties:
-
Je bent betrokken en je hebt invloed
Voel je je betrokken en heb je invloed? Haal dan alles uit de kast om jouw invloed aan te wenden. Misschien kun je jouw invloedvaardigheden nog verder ontwikkelen of wellicht kun je leren om jouw beïnvloedingsstijl verder emplooi te geven. Let op: hier dreigt de valkuil van overbetrokkenheid.
-
Niet betrokken: wel invloed?
Voel jij je niet betrokken maar heb je wel invloed op de situatie? Ik ben geneigd om te zeggen: mooi laten gaan! Waarom zou je je er druk om maken? Er kan maar één reden zijn om het wel te doen: je voelt je niet betrokken maar je bent er wel verantwoordelijk voor. Dat maakt de situatie iets anders.
-
Geen invloed: wel betrokken
Heb je geen invloed maar je voelt je wel betrokken? Dan is loslaten een must. Soms is dat heel erg moeilijk zeker wanneer het over mensen gaat die je na aan het hart liggen. Je druk maken om zaken waar je niets aan kunt veranderen, kost je veel energie. Het brengt gevoelens van onmacht, machteloosheid, frustratie, ongenoegen.
-
Geen invloed, niet betrokken
Heb je geen invloed en voel je je niet betrokken? Die keuze is vast niet de moeilijkste. Het is verspilde moeite om hiermee aan de slag te gaan.
Stephen Covey beschreef de relatie tussen de cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed. Meer weten over de cirkel van invloed?
Afstand en nabijheid
Het leerpunt zit in het proces van afstand en nabijheid. Je kunt leren om meelevend, invoelend en betrokken te zijn zonder dat je té betrokken, té meelevend of té invoelend wordt. Zodra je te betrokken wordt ga je namelijk over de grens van de ander heen. Je neemt de pijn, het verdriet of de gevoelens van de ander als het ware over (voor zover dat mogelijk is). Die gevoelens worden van jou, althans zo voelt het!
Loslaten en afstand houden
Meestal is het gevolg dat loslaten voor jou lastig wordt. Door de gevoelens en emotionele overbetrokkenheid is het moeilijk om de verantwoordelijkheid bij de ander te laten liggen. Daarna kun je nog moeilijk terug. Daarna is het nog lastig om bijvoorbeeld de keuzes van een ander te respecteren. Of om te voorkomen dat je in alles rekening gaat houden met een ander en geen keuzes meer maakt op basis van jouw eigen behoeften. Dat zal de relatie op termijn kunnen schaden.
Energievreter
Overbetrokkenheid is een energievreter eerste klas. Dat geeft meteen antwoord op de vraag waar de grens ligt tussen betrokken en over-betrokken. Over deze grens bestaat immers geen regelgeving in de EU? Die moet je zelf ontdekken voor zover je de grens nog niet kent. Wist je dat overbetrokkenheid één van de persoonskenmerken voor een burnout is? Altijd reden om ermee op te passen.
Voor leidinggevenden: de juiste afstand houden?
Wil je als leidinggevende jouw valkuil overbetrokken zoveel mogelijk vermijden? De Steven is specialist in training en coaching voor leidinggevenden en managers. De training Persoonlijke Effectiviteit voeren wij uit voor leidinggevenden als groepstraining en individueel coachingstraject.
Overbetrokkenheid in een leidinggevende functie
Overal worden betrokken managers of leidinggevenden gevraagd. Er is behoefte aan mensen die hart hebben voor de zaak. Dat geldt ook voor ondernemers overigens. Maar er is ook een keerzijde namelijk: verstrikt raken in overbetrokkenheid.
-
Wanneer?
Je kunt té betrokken raken als leidinggevende op:
- jouw bedrijf, het wel en wee van jouw organisatie
- jouw medewerkers of bepaalde situaties in het leven van jouw medewerker
-
Gevolgen in een leidinggevende functie
De gevolgen van overbetrokkenheid als manager of leidinggevende kunnen legio zijn:
- je bent niet meer in staat om objectief te oordelen over jouw medewerkers of over het functioneren van jouw medewerkers
- je gaat er tegenop zien om medewerkers aan te spreken op ongewenst gedrag of op onvoldoende functioneren
- je vindt het moeilijk om slecht nieuws te brengen
- je kunt nog moeilijk loslaten
- het gevaar is dat je kritiek van jouw medewerkers te persoonlijk opvat
-
Het belemmert het functioneren van jouw medewerkers
Overbetrokkenheid van de leiding belemmert het functioneren van jouw medewerkers. In feite ga je over de grens van de medewerker heen en ontneem je de medewerker zijn eigen verantwoordelijkheid voor het eigen functioneren, voor de eigen motivatie (of gebrek aan motivatie), voor het maken van eigen keuzes (en de consequenties van deze keuzes).
Overbetrokkenheid belemmert dat jouw medewerkers taakvolwassen worden en leren om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Ziek als gevolg van te grote betrokkenheid
Mensen die gemotiveerd en betrokken zijn bij het werk leveren de beste prestaties, hebben plezier in het werk en zijn weinig tot nooit ziek. Geen wonder dus dat organisaties op zoek zijn naar deze mensen en wat ze kunnen doen om deze mensen gemotiveerd en betrokken te houden.
Zelfsturing en autonomie bevorderen betrokkenheid, evenals collegiale steun, optimisme, waardering en feedback. Als er voldoende van deze zogenaamde hulpbronnen in het werk aanwezig zijn, kunnen mensen hoge taak- en werkeisen aan zonder overbelast te raken. Maar hieraan zit wel een grens. Je kunt geen extreme eisen stellen aan mensen en verwachten dat je door eindeloos hulpbronnen aan te bieden een steeds beter resultaat krijgt. Over-betrokkenheid ligt dan op de loer.
Als mensen te betrokken zijn kunnen ze te veel taken op zich nemen en daardoor overbelast raken. Sommigen kunnen door de mooie uitdagingen die ze krijgen en alle ondersteuning om het tot een goed resultaat te brengen moeilijk ´nee´ zeggen en nemen meer taken op zich dan ze aankunnen.
Overbetrokkenheid door zelfsturing?
Ik zie dit vooral bij teams die aan de slag gaan met zelfsturing. Zelfsturing is prima om betrokkenheid te vergroten. Ook mensen zelf laten denken hoe invulling aan taken wordt gegeven werkt goed. Problemen ontstaan echter bij zelfsturing zonder kaders en grenzen. Zelfsturing is niet alleen vrijheid. Het is vrijheid binnen kaders en als de kaders niet zijn vastgelegd ontstaan problemen. Als de problemen niet worden opgelost kun je er flink ziek van worden.
Gezond en gemotiveerd aan het werk kunnen blijven, houdt in dat je moet kunnen en mogen aangeven wat je niet kunt. Je moet ‘nee’ kunnen zeggen zonder te ervaren dat je vertrouwen verliest of als onkundig wordt gezien.
Zelfsturing is leren aangeven wat jouw behoeften zijn, waar jouw interesse ligt, wat jouw waarden en overtuigingen zijn, maar ook weten wat je niet kunt. Jouw eigen grenzen bewaken is een belangrijk onderdeel bij zelfsturing.
Afspraken maken kan helpen om grenzen duidelijk te maken. Afspraken maken is één ding, omgaan met afspraken is heel wat anders. Ik heb er een training voor: bespreken, afspreken, aanspreken en uitspreken. Goed voor de gezondheid bij te grote betrokkenheid.
Burnout of overspannen
Overbetrokkenheid is één van de persoonskenmerken die een rol kan spelen bij het ontstaan van een burnout. Het leidt tot stress, overbelasting, overspannenheid of burnout.
Anderen zijn te betrokken op jou
Een kwestie van heel andere aard is wanneer anderen te betrokken zijn op jou. Je voelt dat men overbetrokken is op jou. Hoe merk je dat?
- je voelt je beknot in jouw vrijheid of je ervaart te weinig bewegingsruimte
- je hebt het gevoel dat de ander zich teveel met je bemoeit
- het irriteert je wanneer de ander je voortdurend volgt in jouw doen en laten
-
Wat voor effect heeft het?
Wanneer je dergelijke gevoelens hebt, is het lastig om te bepalen wat je nu moet doen. Feitelijk wil je de ander niet voor het hoofd stoten. Maar dit vind je ook niet fijn. Onbewust ga je rekening houden met de ander of je zegt bepaalde dingen maar liever niet.
-
Open communicatie belangrijk
Toch wordt het nu zaak om e.e.a. open te bespreken. Zonder dat je daarbij de ander wilt kwetsen of pijn doen, vertellen wat het met je doet en wat het bij je losmaakt.
Training kwaliteiten en valkuilen
Wil je een training volgen om te leren hoe jij je valkuilen vermijd? Dat kan! Bekijk de mogelijkheden:
- individuele training: spelen vanuit jouw kwaliteiten
- teamtraining kernkwaliteiten
