home / team organisatie / teamcoaching / ziekmakende organisatie team / slecht leiderschap

Slecht leiderschap: oorzaak ziekteverzuim

Slecht leiderschap leidt tot ziekte en verzuim op de werkvloer. Of ik dat onderzocht heb? Nee niet wetenschappelijk, beslist niet! Wellicht is er onderzoek naar gedaan. Maar daarom schrijf ik dit artikel niet. Er is een andere reden waarom ik dit artikel schrijf. Organisaties zijn verantwoordelijk voor het creëren van gezonde omstandigheden waarin gezonde medewerkers gezond kunnen blijven. Leiderschap is daar een belangrijk onderdeel van.

Onduidelijkheid versus duidelijkheid

Onduidelijkheid is een grote vijand binnen organisaties en een veroorzaker van twijfel, onrust, onvrede, broeierigheid etc. Duidelijkheid daarentegen draagt bij aan vertrouwen.

• Richting

  Een leider is duidelijk over de richting van de organisatie. Daarin draagt leiderschap bij aan duidelijkheid. Medewerkers willen weten waar de organisatie naar toe gaat om uiteindelijk te weten hoe hun eigen toekomst er uit ziet. Gebrek aan leiderschap leidt tot onduidelijkheid waardoor medewerkers gaan gissen over de toekomst of waardoor medewerkers zich onzeker gaan voelen over de toekomst.

• Verwachtingen

  Een leider is duidelijk over de verwachtingen die hij/zij heeft van de medewerker.

  • wat wordt van de medewerker verwacht?
  • welke taken heeft de medewerker?
  • waarvoor is hij/zij verantwoordelijk?
  • waartoe is hij/zij bevoegd?
  • wat voor doelen moet de medewerker behalen?
  • hoe worden de werkzaamheden van de medewerker beoordeeld?

• Hoe gaan we het doen?

  • Een leider geeft duidelijkheid over hoe de taken uitgevoerd moeten worden indien nodig. Of hij/zij geeft duidelijkheid over de ruimte die de medewerker zelf heeft bij de uitvoer van taken. Een matig functionerende leidinggevende laat in het midden hoe iets gedaan moet worden.

Afspreken of afbreken

Een leider maakt heldere afspraken d.w.z. behapbaar, transparant, logisch en inzichtelijk etc. Een leider spreekt aan op gemaakte afspraken. Een slecht functionerend leider maakt halve afspraken, geen afspraken, verschillende soorten afspraken (twee maten) en spreekt medewerkers aan op afspraken die niet of half gemaakt zijn. Zie je het verschil tussen afspreken of iemand afbreken?

De onderstroom binnen de organisatie

In een ander artikel schrijven we over de bovenstroom en onderstroom binnen de organisatie. Goede leiders hebben vooral oog voor de onderstroom omdat daar het verschil valt te maken. Natuurlijk hebben ze de bovenstroom voor elkaar. Verzuimcijfers, kengetallen, verzuimprotocollen etc. Alles hoort er te zijn, alles heeft aandacht nodig en alles moet kloppen. Maar ik noem wat oorzaken van verzuim wat ontstaat in de onderbuik van de organisatie:

• Gebrek aan waardering voor de medewerker

  Een eerste oorzaak noem ik  gebrek aan waardering voor de medewerker. Nee, je hoeft niet iedere dag met de loftrompet door de organisatie om te vertellen hoe goed ze het allemaal doen. Hoewel…… Vertel vooral wat goed gaat en richt je niet alleen op wat fout gaat. Waardering is ook: de medewerker inzetten op zijn/haar kwaliteiten, de medewerker verder helpen ontwikkelen en de medewerker naar dat niveau brengen wat hij/zij aan kan. Weet je wat de beste waardering is binnen organisaties? Dat een medewerker voelt en ervaart dat hij er toe doet, dat hij/zij belangrijk is voor jouw organisatie.

  Gebrek aan waardering, leidt tot twijfel en onzekerheid. Waardering versterkt vertrouwen en zelfvertrouwen.

• Gebrek aan aandacht en tijd

  Een ander aspect is aandacht en tijd voor de medewerker. Nee dat hoeft geen prietpraat over volleybal te zijn altijd. Dat mag ook wel even toch? Maar afstemmen: hoe zit jouw medewerker in de wedstrijd? Lukt het allemaal? Gebrek aan aandacht voor de medewerker wreekt zich op termijn. Je weet immers niet wat er leeft op de werkvloer? Je hoort te weinig de onderbuikgevoelens die er zijn!

• Gebrek aan commitment en draagvlak

  Een andere oorzaak is gebrek aan commitment en draagvlak. Besluiten en beslissingen die van bovenaf doorgedrukt worden waar medewerkers zich niet aan committeren. Sterker nog: waar ze zich aan irriteren omdat ze niet gehoord zijn en omdat ze niet betrokken zijn bij de besluitvorming. Iemand drukte het onlangs zo uit: ‘ik doe wat ik moet doen, ik zorg dat ze geen kritiek op mij kunnen hebben en voor de rest bekijken ze het maar’. Zie je wat er aan de hand is? Wij noemen het allergiegedrag. Wie op een aantal punten in zijn allergie zit kan ziek worden.

• Conflicten: veroorzaken, stimuleren of laten sudderen

  Ook conflicten kunnen een oorzaak zijn van verzuim. Te denken valt aan het arbeidsconflict, onwerkbare situaties, verstoorde relatie tussen leidinggevende en medewerker. Maar wat dacht je van teamconflicten of onderling gedoe tussen collega’s. Ook hier geldt: een goed functionerende manager laat het niet gebeuren en grijpt in. Een leidinggevende die niet functioneert laat het gaan, raakt er zelf in betrokken, is partijdig, veroorzaakt kampen in teams etc.

• Dicteren, voorschrijven of laten zwemmen

  Een andere oorzaak voor verzuim kan zijn de onjuiste begeleiding van de medewerker. Het ene uiterste is de controlestand waarbij de manager alles dicteert, voorschrijft en instrueert. Soms zelfs bij taakvolwassen medewerkers (alsof ze het zelf niet weten of kunnen). Het andere uiterste is dat de leidinggevende de medewerker in het diepe gooit zonder enige begeleiding (zelfs bij beginnend medewerkers).

Waar heb je invloed op?

Als organisatie heb je op tal van zaken invloed. Heb je voldoende veiligheidsmaatregelen getroffen (om bedrijfsongevallen te voorkomen)? Houden jouw medewerkers zich aan de veiligheidsvoorschriften? Concrete zaken zijn dat! Daarom redelijk hanteerbaar. Maar je hebt ook invloed op leiderschap en cultuur. Door in ieder geval te zorgen dat je leidinggevenden hebt die geschikt zijn voor de functie maar die ook voldoende inzicht hebben en getraind zijn rond het thema verzuim. Of nog beter: die alles doen wat in hun vermogen ligt om gezondheid en inzetbaarheid te bevorderen. Wij kunnen de training verzuim en inzetbaarheid combineren met leiderschapstraining.