Geëxcommuniceerd: excommunicatie, wat is dat?
Geëxcommuniceerd worden is van origine een zware straf. Het begrip komt uit de kerk en is een zware maatregel van uitsluiting uit de kerkelijke gemeenschap. Men kon de sacramenten hierdoor niet meer ontvangen. In de rooms-katholieke kerk ligt de oorsprong van uitsluiting en excommunicatie. Dit werd toegepast wanneer iemand in verzet kwam tegen de leer of tegen de gevestigde orde. Een voorbeeld is koning Hendrik IV die tegen de paus in opstand kwam en daarom werd afgezet. Ook in de protestantse kerk komt excommunicatie voor en wordt het gezien als een tuchtmaatregel. Wanneer de kerkenraad constateert dat iemand volhardt in de zonde, dan kan men iemand uitsluiten, afsnijden of in de ban doen. Het wordt uitgelegd als de laatste en zwaarste trap van de kerkelijke tucht. Het doel is dat de persoon die wordt afgesneden tot inkeer komt, zijn/haar zonde belijdt, schuldbelijdenis doet waardoor een weg van terugkeer mogelijk is.
Diepe betekenis!
Voor mij heeft het woord excommunicatie een diepgaande betekenis. Wanneer jij nu zingeving zoekt op deze aarde dan is er één ding dat zin geeft. En dat is communicatie. Als mens ben je een communicerend vat tot in de diepste vezels van je bestaan. Communiceren komt van commune en duidt op delen. En nee, daar hoef je niet welbespraakt of een taalvirtuoos voor te zijn. Je kunt liefde delen met je partner zonder een woord te zeggen. Communiceren is veel meer dan taal, vertaal, verhaal en verbaal. Je deelt ook gevoelens. Of je maakt een mooi schilderij waarmee je de ander raakt. Of je speelt piano en je weet een ander te ontroeren. Of je legt ter bemoediging je hand op de schouder van jouw kind. Ook dan communiceer je. Excommunicatie leg ik uit als: afgesneden worden, buitengesloten worden, verstoten worden van communicatie.
Verstoten en buitengesloten
Het principe van excommunicatie is dat je wordt verstoten en buitengesloten. De oorsprong van dit begrip ligt in de kerk en komt ook voor bij sekten. Zij die te kritisch zijn worden verschopt en buitengesloten. Of ze gaan zelf geestelijk kapot. Ze worden genegeerd omdat ze niet voldoen aan de groepsnorm, omdat ze anders zijn of omdat ze te kritisch zijn. Ze worden genegeerd omdat ze niet meer vatbaar zijn voor religieuze manipulatie. Maar vaak gaat dat gepaard met schuldgevoelens, rouw, diepe teleurstelling. Iemand schreef: ‘Ik voelde me verstoten. Een proces van jarenlang. Stapje voor stapje. Uitgerangeerd. Aan de kant gezet en aan de kant laten zetten. Ik merkte dat ik de zaken toch wel wat anders beleefde dan de ware broeders in het algemeen zaligmakend christelijk geloof. Ik dacht, leefde, beleefde en voelde de zaken duidelijk anders dan me werd voorgehouden. Jarenlang heb ik me ingespannen om consensus te bereiken, om tot een compromis te komen, tot een soort grauwe mix van hoe ik het ervoer en hoe ik het ‘zou moeten’ ervaren. Uiteindelijk heb ik het niet gered. De consensusstrijd heeft me alles gekost. Het heeft me gefrustreerd, tot in mijn ziel geraakt. Tot de dag van de totale instorting. Ik voelde me verworpen, uitgespuugd. Of nog eerlijker: ik voelde me vermoord. Mijn identiteit, mijn ik, mijn beleving en ervaring, zijn gewoon vermoord. En juist dan, in de grootste levenscrisis verlies je alles en iedereen. We werden verzwegen en we werden doodgezwegen. Ons sociale leven was weg. Vrienden en bekenden lieten zich niet meer horen.’
Iemand anders schreef: ‘Ik voelde me verstoten, afgedankt, aan de kant gezet, buitengesloten, uitgeworpen, verworpen. Ik dacht dat ik het ZELF had gedaan. Schuldiger dan ooit heb ik me gevoeld. Twee maal poogde ik een eind aan mijn ZELF te maken. En dat bleek een nieuw begin te zijn. Ik moest leren om vriend te worden van mezelf.’
Gebeurt het alleen in de kerk?
Ik wil het begrip wat breder dan de kerk trekken. Excommunicatie gebeurt ook in het bedrijfsleven, bij de overheid. Kortom: in organisaties waar mensen werken. Opeens wordt je gemeden, vermeden, genegeerd of zoals iemand me pas vertelde: ‘Ik word bij bepaalde besprekingen niet meer uitgenodigd omdat ze me vervelend vinden’. Dan kom je op het terrein van mobbing en pesten op de werkvloer.
Uitsluiting is al zo oud als de mensheid. In de oertijd zullen recalcitrante oermensen ook al uit de groep zijn gezet. In feite betekent dat de dood; zonder andere mensen kun je simpelweg niet overleven. Communicatie brengt zin. Excommunicatie brengt wanhoop. Dus uitsluiting komt overal voor maar religieuze excommunicatie gaat gepaard met een ritueel, is openbaar en voor iedereen duidelijk, terwijl uitsluiting in de zin van pesten doorgaans verborgen en geniepig blijft.
Bovendien: je wordt niet alleen uit de groep gezet maar je ziel wordt ook nog bedreigd met eeuwige verdoemenis.
Wat er achter zit?
Wat achter excommunicatie zit noem ik de waarheidspachters. Mensen die menen eigenaar te zijn van de waarheid. Ten diepste is het: ik zie, ik zie wat jij ook moet zien. Ik geloof, ik geloof wat jij ook moet geloven. Ik vind, ik vind wat jij ook zou moeten vinden. Zoals ik het zie, zoals ik geloof, zoals ik denk: zo is het! Maar het gaat nog verder: zoals ik het zie en zoals ik het geloof, zo moet jij ook zijn. Mijn normen en waarden moeten jouw normen en waarden zijn. En als je aan al die voorwaarden voldoet, dan doe je het goed. Dat is liefde met een voowaarde. Lees ook mijn artikel over: onvoorwaardelijke liefde!
Verwante informatie
Wil je jouw verhaal delen?
Wil je jouw verhaal delen? Dat kan via onderstaand formulier. De mail komt persoonlijk bij mij binnen.
Ziek worden van je werk
Kun je ziek worden van je werk (of van de kerk)? Nou en of! Lees onze artikelen over dit onderwerp.
Team- en organisatieontwikkeling
Bekijk onze interventies en trainingen voor teamontwikkeling en organisatieontwikkeling.
Excommunicatie
Velden met een * zijn verplicht.
