home / persoonlijke ontwikkeling / persoonlijk ontwikkeltraject / voelen gevoelens / paniek

Paniek, overstuur en radeloos

Paniek en radeloosheid ontstaan vaak in situaties waarbij je de GRIP helemaal bent kwijtgeraakt. Je kunt het gevoel hebben dat je de controle op de situatie geheel en al kwijt bent en dat jouw gevoelens alle kanten opgaan zonder dat je er iets aan kunt doen.

Ik ervaar paniek als een intense angst die je totaal overrompelt in een acuut bedreigende situatie waartegen je je niet opgewassen voelt. In paniek zit veel beweging; lijdzaam ondergaan is geen optie, je wilt wegrennen en je zoekt een uitweg maar die kun je niet vinden. Paniek is gericht op je eigen onmiddellijke redding – je angst is enorm en jouw behoud gaat vóór alles, dus alles wat je in de weg staat zul je platwalsen, indien mogelijk. Vandaar dat er bij paniek in een mensenmassa zelfs mensen worden doodgedrukt. Paniek is onredelijk en slechts op één ding gericht: jouw eigen overleving in een acuut onveilige situatie ten koste van alles en iedereen. Hoe je dat wilt gaan bereiken maakt niet uit en is onvoorspelbaar; zoals het gezegde luidt: een kat in nood maakt rare sprongen.

Als je je radeloos voelt, dan is de acute fase al voorbij. Maar je hebt nog steeds geen uitweg gevonden. De bereidheid om desnoods te vechten voor je behoud, heeft plaats gemaakt voor handenwringen en ijsberen. Je ziet nog steeds geen oplossing en je verliest meer en meer de hoop dat je die zult vinden. Maar daar leg je je nog niet bij neer. Op het moment dat je accepteert dat je geen uitweg hebt en geen invloed hebt op wat je overkomt, wanneer je de hoop op een goede afloop hebt opgegeven, loop je een groot risico om te vervallen in aangeleerde hulpeloosheid.

De regie en controle kwijt

Paniek ontstaat vaak wanneer we de regie of de controle kwijt zijn in een bepaalde situatie of dat we het gevoel hebben dat we de regie kwijt zijn. Radeloosheid en paniek kunnen in tal van situaties ontstaan zoals:

• wanneer je de financiën maar niet op orde krijgt en de kosten maar doorlopen
• bij ontslag of langdurige werkloosheid
• bij ziekte
• wanneer je niet weet waar je aan toe bent
• wanneer jouw bedrijf op het randje van de afgrond loopt
• wanneer er een uitzichtloos conflict is ontstaan

Verwachtingen en behoeften

Gevoelens. behoeften en verwachtingen zijn nauw met elkaar verbonden. Paniek of radeloosheid heeft vaak ook te maken met jouw verwachtingspatroon. Je had andere verwachtingen en nu deze niet uitkomen, ervaar je onmacht in de overtreffende trap. Je moet dus jouw verwachtingen bijstellen of leren loslaten. Paniek en alle andere negatieve gevoelens hebben doorgaans te maken met een bedreiging in jouw behoeften. Dit kan gebeuren als jouw behoefte aan invloed en zelfsturing bedreigd wordt of doorbroken. Ook kan er een relatie liggen in de verstoring van de behoefte aan zekerheid en duidelijkheid. Wellicht ben je te gericht op controle en wil je teveel GRIP op de situatie krijgen terwijl je amper of geen invloed op de situatie hebt.