home / persoonlijke ontwikkeling / kernkwaliteiten / introvert extravert / assertiviteit introvert

Assertiviteit voor introverte personen

Assertiviteit. Wat roept dat woord bij jou op? Misschien denk je aan iemand die het hoogste woord voert in een vergadering. Of aan mensen die zonder aarzeling hun mening geven. Maar wat als jij iemand bent van weinig woorden? Als je liever eerst nadenkt voor je iets zegt? Als je je energie niet haalt uit praten met anderen, maar uit stilte en afzondering? Is assertief zijn dan niks voor jou?

Is een introvert mens per definitie niet assertief?

Het is te kort door de bocht om te denken dat een extravert mens assertief is en dat een introvert mens per definitie niet assertief is. Dus is een introvert mens per definitie niet assertief?  Nee. Integendeel zelfs.Het gaat erom dat je opkomt voor je eigen grenzen, wensen en behoeften. Of je dat nu doet met een zachte stem of met een krachtige toespraak: dat doet er niet toe. Soms zeg ik wel eens: assertiviteit is de kunst van trouw blijven aan jezelf, zonder de ander te beschadigen. Lees ook: wat is assertief, sub-assertief of agressief!

Introverten kunnen enorm assertief zijn. Ze weten wat ze willen, voelen haarfijn aan wat klopt en wat niet. Maar ze vinden het soms moeilijk om dat ook daadwerkelijk uit te spreken. Omdat ze bang zijn voor de confrontatie. Omdat ze zich ongemakkelijk voelen in groepen. Of omdat ze zichzelf onderschatten. Veel introverten hebben de neiging zich aan te passen aan hun omgeving. Ze houden zich op de achtergrond, zelfs als ze ergens last van hebben. In een overleg kunnen ze het gevoel hebben dat er geen ruimte is om hun mening te geven. En áls ze het dan zeggen, voelen ze zich vaak gehaast, onzeker of opgejaagd – alsof het te laat is, of alsof ze er niet mogen zijn.

Als je iemand van weinig woorden bent, is dat niet assertief?

Jawel, juist wel. Als je jezelf bent en jouw waarheid leeft, dan bén je assertief. Ook zonder veel te zeggen. Een blik kan duidelijk zijn. Een korte zin kan krachtiger zijn dan een lang verhaal. Stel je voor: tijdens een vergadering komt er weer een extra taak op jouw bordje. Je weet dat het teveel is. Dan is "Nee, dat lukt me niet meer deze week" een assertieve reactie. Daar hoef je geen betoog van vijf minuten aan vast te knopen.

Of stel: je collega maakt een grap waar jij je ongemakkelijk bij voelt. Dan kun je zeggen: "Ik vind dit niet fijn." Dat is voldoende.

Assertief zijn is niet hetzelfde als veel praten. Het is durven spreken, ook als het ongemakkelijk voelt. En soms: durven zwijgen, juist als dat krachtiger is.

Iemand van weinig woorden, is iemand van goed luisteren

Introverten luisteren vaak beter dan ze praten. Ze horen niet alleen de woorden, maar ook de stiltes ertussen. Ze pikken nuances op, signalen, gevoelens. Dat is een kracht die vaak onderschat wordt. Terwijl juist dat luisteren – dat écht aanwezig zijn bij de ander – een vorm van verbonden assertiviteit is.

Soms is luisteren krachtiger dan spreken. Maar weet ook: goed luisteren wil niet zeggen dat je niets mag terugzeggen. Het betekent dat je zorgvuldig formuleert wat je wél wilt zeggen. Laat jouw stilte geen zelfverloochening worden. Gebruik je luistervermogen als fundament om zorgvuldig en doordacht jouw stem te laten horen.

Wie zwijgt, stemt toe: een misverstand

Het uitspreken van je gevoelens kan een leerdoel zijn. Niet omdat je per se alles moet delen, maar omdat de ander er recht op heeft om te weten hoe jij in het proces zit. Of het nu gaat om samenwerking, relatie of besluitvorming: je geeft de ander pas eerlijke informatie als je laat weten waar jij staat.

En je doet jezelf tekort als je het niet zegt. Want wie zich blijft aanpassen, inslikt of terugtrekt, raakt uiteindelijk vervreemd van zichzelf. Je mag leren om jouw waarheid uit te spreken – op jouw manier, met jouw woorden, in jouw tempo. Als jij ergens niet mee instemt, laat dan van je horen. Zwijgen is géén toestemming. En toch wordt het vaak zo geïnterpreteerd. Zeker in vergaderingen of samenwerkingen. Als jij geen nee zegt, dan denken anderen al snel dat het een ja is. Veel introverten vallen stil in een gesprek waar ze het niet mee eens zijn. Soms vanuit conflictvermijding, soms omdat ze het gevoel hebben dat hun stem er toch niet toe doet. Maar laat je niet misleiden: jouw stem is waardevol.

Durf aan te geven: "Ik zie het anders." Of: "Ik heb daar een vraag over." Of zelfs: "Ik weet het nog niet." Ook dat is assertief. Zwijgen is geen zonde, maar het mag niet ten koste gaan van jouw waarheid. Als jij ergens niet mee instemt, laat dan van je horen. Zwijgen is géén toestemming. En toch wordt het vaak zo geïnterpreteerd. Zeker in vergaderingen of samenwerkingen. Als jij geen nee zegt, dan denken anderen al snel dat het een ja is.

Soms vallen introverten stil in een gesprek waar ze het niet mee eens zijn. Soms vanuit conflictvermijding, soms omdat ze het gevoel hebben dat hun stem er toch niet toe doet. Maar laat je niet misleiden: jouw stem is waardevol.

Durf aan te geven: "Ik zie het anders." Of: "Ik heb daar een vraag over." Of zelfs: "Ik weet het nog niet." Ook dat is assertief.

Zwijgen is geen zonde, maar het mag niet ten koste gaan van jouw waarheid.

Weet je wat ook assertief is? Je introversie aanvaarden en omarmen

Jezelf niet steeds vergelijken met extraverte collega’s. Niet denken dat jij anders moet zijn om gehoord te worden. Gewoon: erkennen dat jij functioneert op jouw manier, in jouw tempo, vanuit jouw rust. Dat is ook assertiviteit.

Je hoeft jezelf niet te forceren tot iets wat je niet bent. Soms is de grootste daad van assertiviteit: zeggen tegen jezelf: ‘ik ben goed zoals ik ben’. Jij bent niet te stil. Jij bent niet te gevoelig. Jij bent niet te veel in je hoofd. Jij bent jij.

En vanuit dat besef mag je leren spreken. Op jouw toonhoogte. In jouw woorden. Met jouw energie. Niet om te bewijzen dat je er mag zijn, maar omdat je er bent.

Kenmerken van een assertief introvert persoon

Assertieve introverten zijn geen uitzondering. Ze bestaan volop – en ze zijn krachtig in hun bescheidenheid. Enkele kenmerken van een assertief introvert persoon:

• Durft grenzen aan te geven, op een rustige en respectvolle manier.
• Neemt de tijd om te reageren, maar laat zich niet overrulen.
• Spreekt gevoelens uit als: "dit raakt me", "ik heb even tijd nodig" of "ik zie het anders".
• Kiest zorgvuldig zijn of haar woorden, maar spreekt zich wel uit wanneer het nodig is.
• Straalt rust uit, ook in gespannen situaties.
• Weet wat hij of zij nodig heeft om goed te functioneren en communiceert daar helder over.
• Voelt geen druk om extravert gedrag te imiteren, maar blijft trouw aan de eigen stijl.

Assertieve introverten zijn vaak ook goede observators. Ze signaleren spanningen, patronen en subtiele veranderingen – en kiezen het juiste moment om dat bespreekbaar te maken.

Hoe kun je assertiever worden?

Assertiever worden als introvert begint niet bij veranderen wie je bent, maar bij durven staan voor wie je bent. Enkele concrete stappen die je kunt zetten:

• Oefen met kleine ‘nee’s’: begin in veilige situaties, en bouw het uit.
• Benoem wat je voelt, ook al is het nog voorzichtig. Bijvoorbeeld: "Ik merk dat ik twijfel" of "Ik voel spanning bij dit voorstel".
• Plan reflectietijd in voor moeilijke gesprekken. Vraag gerust: "Mag ik hier even over nadenken?"
• Geef je grenzen aan zonder verantwoording: "Dat past voor mij niet", is al voldoende.
• Zet je luisterkracht om in gerichte vragen of samenvattingen: "Ik hoor je zeggen dat..., klopt dat?"

Assertiviteit is meer dan een vaardigheid. En het is zeker geen kunstje. Het raakt de diepere lagen zoals zelfaanvaarding en zelfwaardering. 

Praktijkvoorbeeld: Klaas, de introverte uitvoerder

Klaas is uitvoerder in de bouw. Een rustige, bedachtzame man met jarenlange ervaring. Hij is technisch sterk, een kei in organiseren en zijn ploeg vertrouwt hem. Maar Klaas liep vast in de communicatie. Niet omdat hij niet wist wat hij wilde, maar omdat hij het moeilijk vond om zijn gevoelens te uiten in het moment.

Als er plotseling wijzigingen kwamen in de planning of als een projectleider hem onder druk zette, sloeg hij dicht. In plaats van te zeggen: "Dit overvalt me" of "Ik kan dit niet overzien", hield hij zich stil. Pas veel later – vaak als het al geëscaleerd was – kon hij uitleggen wat er speelde.

In coaching leerde Klaas simpele zinnen gebruiken om aan te geven wat hij voelde. Zinnen als:

• "Dit gaat me te snel."
• "Ik moet even verwerken wat je zegt."
• "Ik merk dat ik nu vastloop."

Het leek klein. Maar voor Klaas was het een grote stap. Door zijn gevoelens eerder te benoemen, ontstond er meer ruimte. Voor overleg. Voor afstemming. En vooral: voor rust in zijn hoofd.

Assertiviteit begon voor Klaas niet met harder praten, maar met eerder praten.

Veelgestelde vragen over assertiviteit en introversie

Moet ik meer praten om assertiever te worden?

Nee. Assertiviteit gaat niet over méér praten, maar over eerlijk en duidelijk zijn als het ertoe doet. Kwaliteit boven kwantiteit.

Is introversie een belemmering voor assertiviteit?

Zeker niet. Introversie vraagt alleen een andere stijl van assertief zijn: bedachtzaam, zorgvuldig en vanuit rust.

Wat als ik dichtklap in gesprekken?

Dat overkomt veel mensen. Oefen met eenvoudige zinnen zoals: "Ik wil hier even op terugkomen" of "Ik heb even tijd nodig om dit te verwerken". Lees meer over: blokkeren tijdens gesprekken. 

Hoe weet ik of ik te weinig van mezelf laat horen?

Als je regelmatig het gevoel hebt dat je over je grens gaat of dat je wensen genegeerd worden, is dat een signaal om je assertiviteit te versterken.

Mag ik stil zijn in een overleg?

Ja. Maar als je iets voelt of denkt wat belangrijk is, probeer dan toch je stem te laten horen. Korte, heldere zinnen zijn vaak voldoende.

Kan ik assertief zijn zonder conflicten uit te lokken?

Zeker. Assertiviteit is juist bedoeld om helderheid te scheppen zonder strijd. Het is een respectvolle vorm van communicatie.

Aan de slag!

Wil je zelf aan de slag? Bekijk dan ook onze online trainingen of plan een kennismakingsgesprek. Want jouw stem verdient het om gehoord te worden – op jouw manier.