Indekcultuur: geen verantwoordelijkheid nemen
Heeft jouw organisatie een indekcultuur? Dan is het moeilijk om goed te functioneren wanneer je nog wat idealen hebt of wanneer je ergens voor staat. In dit artikel probeer ik te duiden wat een indekcultuur is en wat dat betekent.
Wat is een indekcultuur?
Een indekcultuur is een cultuurtypering van een organisatie waar indekken en verschuilen als de normaalste zaak van de wereld wordt beschouwd. Een indekcultuur is vaak het resultaat van een afrekencultuur. Ook kan het zijn dat de leiding onbetrouwbaar is, en de medewerkers ervaren dat ze onterecht of disproportioneel afgerekend worden op fouten en vergissingen.
Een indekcultuur is gebaseerd op angst en achterdocht waarbij ieder bezig is zich in te dekken tegen:
- Fouten die gemaakt zijn.
- Consequenties van bepaalde keuzes die men liever niet hoort.
- Aangesproken worden op bepaald gedrag.
- Aangesproken worden op bepaalde verantwoordelijkheden.
- Het is ten diepste het ontwijken en ontlopen van verantwoordelijkheden.
Teamcoaching
Een teamcoach kan het team helpen om cultuur bespreekbaar te maken. Dat begint met een individueel gesprek vooraf. Daarna een analyse van wat er aan de hand is precies. En dan pas een plan van aanpak.
Communicatie bij de indekcultuur
De communicatie bij een indekcultuur kenmerkt zich vooral door wollig taalgebruik. Meestal is het zo geformuleerd dat je het op meerdere manieren kunt interpreteren. Zo is er altijd een uitweg. Ik duid het ook weleens als ‘om de hete brij heen draaien’. Afzwakken, ontkrachten, verzachten en bagatelliseren is normaal taalgebruik. Een rechtstreeks antwoord geven is er niet meer bij. Toegeven dat er wat fout is gegaan, is moeilijk. Toegeven dat je zelf verantwoordelijk bent voor die gemaakte fout is nog moeilijker.
Ook typisch: leesbevestigingen bij e-mails. Alles altijd zwart op wit vragen bij de ander, en zelf zo min mogelijk vastleggen.
Hoe dekt men zich in?
Er zijn tal van manieren om je in te dekken. En zo gebeurt dat ook in organisaties, bij de overheid of in de politiek. Ik noem er een paar:
- Je verschuilen achter een extern onderzoek of zelfs een extern onderzoek laten doen, terwijl je de uitkomst al weet.
- Vooruitschuiven van beslissingen en keuzes.
- Tijdrekken door een onderzoek in te stellen, terwijl dat onderzoek er niet toe doet.
- Achterkamertjesgedrag en gekonkel in de wandelgangen.
- Verschuilen achter wet- en regelgeving.
- Anderen beschuldigen en jezelf verschonen van iedere verantwoordelijkheid.
- Collega’s of coaches binnenhalen via de zijdeur, die je eigenlijk kent (maar die vriendje zijn of vriendinnetje)
- Mensen die kritisch zijn het podium ontnemen.
- Betrokken medewerkers op een zijspoor zetten.
Het gaat niet om goed functioneren!
Mensen die ergens voor staan, idealen hebben, kwijnen weg in de indekcultuur. Ze komen er niet doorheen. Waarom niet? Niemand zit daarop te wachten.
Wat is eraan te doen?
Er is zeker wat aan te doen wanneer er een indekcultuur is binnen jouw organisatie. Maar het gaat meer om bereidheid om er wat aan te willen doen. Als de bereidheid er is in de breedte van de organisatie kun je meters maken. Anders ben je een roepende in de woestijn.
Ziek worden van je werk
Kun je ziek worden van je werk? Nou en of! Lees onze artikelen over dit onderwerp.
Team- en organisatieontwikkeling
Bekijk onze interventies en trainingen voor teamontwikkeling en organisatieontwikkeling.
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching.
