Heelt de tijd alle wonden?
De tijd heelt alle wonden! Het is een bekend Nederlands spreekwoord of gezegde. De uitspraak wordt gebezigd bij het rouwproces en bij verlieservaringen. Men doelt vaak op heling of genezing van de rouwwond. Naarmate de tijd verstrijkt zou de pijn minder erg of minder heftig worden. Herinneringen zouden zwakker worden! Nu is de vraag: klopt dit wel?
24 jaar zonder mijn moeder
Iemand schreef 24 jaar na het verlies van haar moeder: ‘Je denkt dat het gemis minder wordt, maar dat is niet zo. Op speciale momenten, op bijzondere dagen mis ik haar. Vooral toen onze oudste werd geboren en in de tijd ervoor toen ik zwanger was, heb ik mijn moeder nog sterker gemist dan de jaren ervoor’.
Innerlijke wond
Het verlies of een verlieservaring kan inderdaad wel vergeleken worden met een innerlijke wond. Iemand zei: ‘ik heb het gevoel dat er iets van mij is afgescheurd’. Daarbij doelde ze op het verlies van haar kind. Normaliter herstellen wonden zich wanneer het fysieke wonden zijn. Soms blijft er een litteken over maar als de wond is hersteld, is de pijn weg. De vraag is of dit bij innerlijke wonden ook het geval is? Kortom: ieder beeld of iedere vergelijking verheldert wel iets maar gaat anderzijds mank.
Rouw- en verlies
Bekijk de mogelijkheden voor rouw- en verliesverwerking.
Wat heelt de tijd dan?
Mijn grote bezwaar is dat ‘de tijd’ tot onderwerp wordt benoemd (‘de tijd’ heelt alle wonden) en dat de tijd een actieve rol van ‘helen’ wordt toegekend. Dat veronderstelt dat rouwen een passieve aangelegenheid is en dat het jou alleen maar overkomt. Dat is geenszins het geval. Wie rouwt is niet passief maar werkt erg hard (hoewel het eigen gevoel daarover heel anders kan zijn). Rouwen is net als aanvaarden en accepteren een werkwoord.
Helend
De mate waarin de wond heelt, hangt voor een deel ook af van de rouwende. En wat zeker waar is: er is tijd voor nodig. Je kunt niet een training of coachingstraject doen waardoor je het rouwproces in 14 dagen doorloopt. Naarmate de tijd verstrijkt hebben veel mensen wel het idee dat er meer afstand komt tot de gebeurtenis waarom men rouwt. Iemand zei: ‘het rauwe, harde gevoel lijkt wel enigszins te slijten’. Dat betekent: ‘het verlies beheerst niet meer mijn hele dag of ik word niet iedere dag meer beheerst door het verlies’. Iemand anders zei: ‘Bij mij is het alsof de pijn met het verstrijken van de ‘maanden alleen maar groter wordt. Mijn hart is verscheurd van pijn en verdriet, van leegte en gemis’. Voor rouw is dus geen standaard te bedenken. Ieder ervaart het anders, iedere gebeurtenis is anders.
Aanvaarden
De laatste fase van het rouwproces wordt wel de fase van aanvaarding genoemd. Wat betekent dat? Aanvaarden betekent dat er weer ruimte komt en dat je niet iedere dag meer wordt meegesleurd door het verlies of dat je niet meer het gevoel hebt dat het verdriet je alle kanten op gooit. Aanvaarden betekent dat je jouw verlies en jouw gemis leert omarmen als zijnde iets dat bij jou hoort. Aanvaarding is trouwens wat anders dan de opmerkingen in de trant van: ‘het is niet anders, je moet het maar nemen zoals het is’. Dat heb ik gecategoriseerd onder de noemer dooddoeners bij rouw en verdriet.
Heling is aanvaarding
Heling en aanvaarding gaan hand in hand. Naarmate de tijd verstrijkt, kun je het verdriet wellicht meer een plek geven. Rouwen is ook een leerproces wat alleen op de levensschool kan worden geleerd. Iemand die haar partner verloor zei: ‘vroeger keek ik vooral mijn gemis in de ogen en naarmate de tijd verstreek heb ik vooral ook geleerd om te kijken naar wat we samen hebben gehad’. Dat is dus ook ervaring, levenservaring, rouwervaring opdoen.
Dooddoeners bij rouw en verdriet
Vaak worden er tal van dooddoeners aangedragen als soort van troost bij rouw en verdriet. Opmerkingen als 'de tijd heelt alle wonden' of 'het leven gaat verder' horen daar ook bij. Maar er zijn er meer! Wil je voorbeelden van andere dooddoeners?
Verschil in gradatie
Een verlieservaring is er in tal van gradaties en het is goed om dat in de juiste proportie te zien. Wie zijn geliefde verliest heeft een heftige ervaring vooral ook omdat het onomkeerbaar is. Dat geldt ook voor verlies van gezondheid of fysieke mogelijkheden.
Rouw- en verlies
Bekijk de mogelijkheden voor rouw- en verliesverwerking.
Leerdoelen
Bekijk de leerdoelen voor de training omgaan met veranderingen.
