home / persoonlijke ontwikkeling / autonomie / behoeften / behoeften voorzien ervaren

Persoonlijke behoeften ervaren en erin voorzien

Persoonlijke behoeften: durf ze te ervaren, ga er niet aan voorbij, vervul ze niet overmatig maar verwaarloos ze ook niet. Eigen behoeften ervaren en erin voorzien is een leerdoel voor de training autonomie of persoonlijk leiderschap.

Ervaren en toestaan!

We hebben het in onze cultuur niet echt geleerd om onze eigen behoeften in te vullen. Het wordt al snel gezien als ‘egoïstisch’ en het uit zich in termen als ‘die denkt alleen maar aan zichzelf’. We hebben geleerd om de behoeften van de ander te vervullen, te luisteren wat een ander wil en om daar invulling aan te geven. We hebben dat naastenliefde genoemd of dienstbaarheid. We hebben ook geleerd om daar een ruilhandel van te maken: ik geef jou waardering in de hoop dat ik het terug krijg. In plaats van: waardering geven omdat ik jou waardeer. Als mijn motief niet zuiver is, krijg ik het juist niet terug. En dus raak ik teleurgesteld. Behoeften en gevoelens hebben altijd een relatie.

Een voorbeeld uit de praktijk. Het komt overal voor. En die teleurstelling is zo begrijpelijk. Wie zijn eigen behoefte niet vervult, krijgt negatieve gevoelens.

Iemand vertelde: ‘ik was zover dat ik mijn eigen behoeften niet meer kon formuleren. Ik voelde ze zelfs niet. Altijd cijferde ik mezelf weg. De ander stuurde mijn leven. Ik leefde als het ware op de automatische piloot en mijn gevoelens en emoties werden meer en meer afgezwakt. Ik schakelde het uit als zijnde onbelangrijk. Toch voelde ik me van binnen eenzaam en diep ongelukkig. Ik ben zover gekomen dat ik geen echt verdriet meer voelde, geen echte boosheid, geen irritatie maar zeker ook geen echte vreugde. Ik vluchtte in mijn werk, in mooie uitstapjes, in het aanschaffen van luxe dingen, Door mij aan te passen aan de ander dacht ik dat ik kreeg wat ik wou hebben, namelijk liefde en waardering. Niets is minder waar, juist dan ontvang je dat niet. Ik ben zelfs zover gekomen dat ik ver over mijn grens ging. Ik at op de meest ongeregelde tijden, het werken kostte me bergen energie en ik werd moe, doodmoe van teleurstelling, verdriet, eenzaamheid en van al het werk dat ik verzette. Ik zat gevangen in mijn eigen spiraal van ondergeschiktheid, onderdanigheid en mezelf verwaarlozen’.

Te gericht op de behoeften van de ander

Aan de ene kant lieten we zien wat het betekent om eigen behoeften te verwaarlozen. Een andere benadering is dat sommige mensen veel te gericht zijn op de behoeftenvervulling van de ander.

• Altijd klaarstaan voor een ander en gevoelens van teleurstelling

  Iemand vertelde: ‘altijd heb ik voor haar klaargestaan. Toen ze ziek was, bezocht ik haar iedere dag. Ik deed de was, haalde boodschappen. Toen ik zelf ziek was reageerde ze niet. Ik kreeg slechts tweemaal een telefoontje, Mijn reactie was: ik ben hartstikke gek geweest voor haar, ik voelde me gebruikt’.

  Het is maar een alledaags voorbeeld waar gevoelens van teleurstelling ontstaan omdat geven en ontvangen in onbalans geraakten. Vraag is: waarom stond je altijd voor de ander klaar? Had de ander daar behoefte aan of voorzag dat in jouw eigen behoefte aan waardering? Lees verder: altijd klaar staan voor een ander.

• Waarom doe je het?

  Cruciale vraag: geef jij die ander jouw waardering en aandacht omdat je vindt dat die ander dat waard is of omdat je denkt dat je het daarom terug krijgt?

Je stelt je boven de ander

Een tweede benadering is: je stelt je boven de ander. Dat betekent dat je de eigen behoeften zodanig laat voorgaan dat je uit het oog verliest wat de behoeften van anderen zijn. Ook daar zijn meerdere vormen voor zoals:

• Over de behoeften van anderen heen walsen

  Je walst over de behoeften van anderen heen door ze te negeren, te mijden of door er gewoon aan voorbij te gaan en alleen oog te hebben voor eigen behoeften.

• Overmatig vervullen van behoeften

  De volgende invalshoek is het overmatig vervullen van eigen behoeften. Mijn persoonlijke behoeften hebben direct een relatie met mijn grenzen. Ik duid het met een voorbeeld. Wie zijn behoefte aan eten niet vervult, passeert een grens. Maar wie zijn behoefte aan eten overmatig vervult, passeert eveneens een grens. Lees ook: eigen grens passeren. Uit het overmatig vervullen van behoeften komen dus tal van vraagstukken voort.  Ik kan hele lijsten voor je maken maar om het eenvoudig te houden. Overmatig vervullen van de behoefte aan eten leidt tot overgewicht. En dus moet er een dieet worden opgestart, een afslankprogramma. Of kan men zich melden bij de sportschool. En ja het resultaat mag er zijn. Na enige weken is men zoveel kilo afgevallen. Echter: de klok tikt door en de tijd gaat door en na een paar maand blijkt dat men weer terug bij af is. Hoe het komt? Men heeft nog steeds niet geleerd om in eigen behoeften te voorzien en om te ervaren wat het is: eten naar behoefte. Zo kunnen mensen verslaafd raken aan aandacht, overmatig in de belangstelling willen staan, zich in alle bochten wringen om status en en aanzien te verwerven bij de ander. Maar nogmaals: overmatig vervullen van behoeften leidt tot negatieve gevoelens.

Uiteenlopende behoeften

Wanneer er uiteenlopende of strijdige behoeften zijn tussen jou en een ander zal dat spanning oproepen. Bovendien zal dat met emotie en gevoel gepaard gaan. Wanneer er in relaties strijdige, uiteenlopende behoeften en belangen ontstaan kan dat ervoor zorgen dat de relatie ten einde loopt. Ik heb de slogan: ‘wanneer een relatie niet voorziet in wederzijdse behoefte, houdt de relatie op te bestaan’. Dat geldt voor de relatie op het werk (werkgever-werknemersrelatie) en dat geldt thuis voor de partnerrelatie.