home / persoonlijke ontwikkeling / life coaching / relatieproblemen / autonomie relaties

Behoefte aan autonomie in relaties

Dit artikel schrijf in de serie over autonomie, waarbij ik het toespits op relaties. Daarmee bedoel ik vooral de liefdesrelatie oftewel de partnerrelatie.

• Je neemt verantwoordelijkheid voor jouw leven, je begrijpt dat jouw partner deze ruimte ook nodig heeft en je gunt hem/haar deze ruimte ook (je kunt het loslaten). Dat gezegd hebbend kom ik op de gezamenlijke verantwoordelijkheid die je hebt bijvoorbeeld voor het financiële inkomen, hypothecaire verplichtingen of het gezin wat je samen hebt.
• Je hebt zelfrespect en je respecteert de ander. Je hebt respect voor eigen behoeften en gevoelens en je respecteert de behoeften, gevoelens en keuzes van de ander.
• Je bent behulpzaam, je kunt hulp geven maar je durft ook hulp te vragen of je kunt accepteren dat je hulp nodig hebt. Je weet de hulpvraag te stellen op de goede manier, maar je kunt ook accepteren dat jouw partner een hulpvraag stelt.
• Je hebt zelfwaardering en je waardeert jouw partner.
• Je hebt zelfvertrouwen en je vertrouwt jouw partner.
• Je kunt op jezelf reflecteren en je kunt ook samen reflecteren.

Een hele waslijst of niet?

Zo, zei iemand, dat is wel de ideale relatie! En dat klopt niet wat mij betreft. Ideale relaties bestaan namelijk niet. Maar het woord relatie duidt erop dat je een betrekking hebt op de ander. Dat je een band hebt, een liefdesband en ook dat je bijdraagt aan elkaars leven of de kwaliteit van leven. Een relatie duidt er wat mij betreft op dat je iets toevoegt aan elkaars leven.

Bedreigingen binnen relaties

Ik noem een aantal bedreigingen in relaties die ik voorbij zie komen. Maar die kun je bekijken door de woorden die ik hiervoor gebruikte namelijk: bijdragen en toevoegen.

• Heersen, beheersen en controle

  Een eerste bedreiging die ik noem is heersen en beheersen om te voldoen aan de illusie van controle. Elke dag lurken en zeuren over zaken die horen bij de verantwoordelijkheid van de ander. Je overal tegenaan bemoeien, als het gaat over de keuzes van jouw partner. Menen dat je de behoeften van jouw partner moet invullen en geen ruimte kunnen geven aan de ander. Kortom: je bemoeien met de ander in verziekte zin en bedillerig zijn. Of weten wat goed en fout is voor de ander als vorm van controle op het leven van de ander.

• Afhankelijkheid en passiviteit

  De tweede bedreiging is precies andersom. Je laten beheersen door de ander, de controle en regie uit handen geven. Geen grenzen stellen wanneer de ander jou wil beïnvloeden in het maken van keuzes, eigen behoeften niet vervullen maar je laten overheersen door de ander bij de vervulling van jouw behoeften. Geen weerwoord hebben op de bedillerige en bemoeierige toon van jouw partner.

• Ruilverkaveling in de liefde

  Een derde bedreiging noem ik ruilverkaveling in de liefde.

  • Als jij mij leuk vindt, vind ik jou leuk. En als ik jou leuk vind, vind jij mij leuk, toch?
  • Als jij mij waardeert, waardeer ik jou. En als ik jou waardeer, waardeer jij mij dan?
  • Ik vervul jouw behoeften, vervul jij dan mijn behoeften?

  Wat hier mist, is elke vorm van autonomie en zelfstandigheid. De ondergeschiktheid, wederzijdse afhankelijkheid en misschien wel de wederzijdse ongeschiktheid druipt ervan af. Toch komt dit model nogal vaak voor in de discussies tussen partners. Truus zei: ‘heb je alweer geen zin om met mij te winkelen? Ik ga toch ook altijd met jou mee naar het bos?’. Waarop Henk antwoordt: ‘ja, ik doe altijd de tuin voor jou en ik was de auto elke week’. Herken je dit soort discussies? Weet je wat daarin zit?

  • Als jij dingen met mij wilt doen, die je niet zo leuk vindt, dan doe ik ook die dingen met jou die jij wel leuk vindt.
  • Als jij met mij meegaat naar iemand waar je geen zin in hebt, dan ga ik ook met jou mee naar die mensen waar ik geen zin in heb.

• Bezit, bezeten en de Siamese tweeling

  Een vierde bedreiging zit in bezit en verstrengeling. Soms hoor ik een partner praten over ‘mijn auto, mijn baan, mijn huis en mijn vrouw (of mijn man)’. Persoonlijk doet me dat altijd denken aan ‘bezit’. Alsof je de partner in bezit genomen hebt en alsof jouw partner jouw eigendom is. Dat is wat anders dan samenleven, bijdragen en toevoegen. Het doet me weleens denken aan een Siamese tweeling, waarbij de emotionele verstrengeling zodanig is dat de partners hun eigenstandigheid zijn kwijtgeraakt.

• Het zwembad en verdrinken

  Een vijfde bedreiging noem ik ‘verzuipen in de relatie’. Je gaat finaal op in de ander zodat je jezelf vergeet, aan de kant zet, eigen behoeften verwaarloost, jezelf verloochent etc. Zoals iemand me ooit schreef: ‘Waar ik voorheen uiteindelijk altijd de liefde vóór alles liet gaan, ben ik gaan beseffen dat juist door mijn leven, zoals het is, ondergeschikt te maken aan het verlangen naar liefde, door te verloochenen wie ik ben en waar ik voor sta, door te laten vallen wat óók waarde voor mij heeft en belangrijk voor me is – juist door dat te doen, zou ik de poten onder de stoel van de liefde vandaan zagen’.

Bijdragen en toevoegen

Wanneer je eigenwaarde hebt en de ander waardeert, krijg je gelijke waarde en gelijkwaardigheid. Niks heersen, overheersen, betuttelen, bemoeien met en ook zeker niet afhankelijk zijn, ondergeschikt zijn, jezelf verloochenen etc.
Niks betweterigs en ook niet onwetend. Wel aanhankelijk maar niet afhankelijk.

Veiligheid en geborgenheid

Weet je wat de bakermat van communicatie is? Ik noem het veiligheid en vertrouwen. Weet je wat de eerste fase in teamontwikkeling is? Wederom veiligheid en vertrouwen. Weet je wat de bakermat is in relaties? Veiligheid en vertrouwen:

• Je mag zijn zoals je bent en jouw partner mag zijn zoals hij/zij is
• Je mag fouten maken en het verkeerd inschatten en dat geldt ook voor jouw partner
• Je hoeft je niet te bewijzen want je bent zo al OKAY en ook dat geldt voor jouw partner
• Je wordt gewaardeerd om wie je bent en niet om wat je presteert. Ook dat geldt voor jouw partner.
• Je hebt samen lief. Of zoals iemand me schreef onlangs: ‘Als je mij liefhebt zoals ik ben, hoe kun je me dan liefhebben zoals ik niet ben?’

Overgave

Ook is er behoefte aan geborgenheid en genegenheid, ofwel aan intimiteit en seksualiteit. Om je daaraan over te geven is veiligheid juist zo belangrijk. Overgave in de liefde aan de ander is wat anders dan jezelf verliezen en inleveren. Sterker nog: dat is het juist niet!