Hulpbehoevend en afhankelijk door ziekte
Opeens ben je hulpbehoevend en afhankelijk. Dat betekent dat je jezelf niet meer kunt redden. Je wordt afhankelijk van andere mensen. Je hebt hulp nodig. Het ziek-zijn op zich is al heel erg moeilijk. Vaak blijken de dagelijkse dingen moeilijk of niet te doen. Dingen waar je vroeger niet eens bij nadacht. Het was zo gewoon. Maar nu moet je wennen aan het ongewone. Niks is meer vanzelfsprekend. Alles wat je altijd op de automatische piloot deed is nu een utopie geworden.
Je raakt je zelfstandigheid kwijt
Je wordt ineens geconfronteerd met het feit dat je niet alles meer zelfstandig kunt doen. Je lijf doet niet meer wat jij wilt. Je bent de controle over jouw lichaam verloren. Een harde constatering. Je hebt hulp nodig bij de meeste dingen, of zelfs bij alles wat je doet of wilt gaan doen. Je bent jouw zelfregie verloren. Je bent afhankelijk geworden. Je kunt afhankelijk zijn van mensen of van hulpmiddelen. Daar gaat vaak een enorme periode van verzet aan vooraf. Je wilt het niet, maar je kunt het ook niet zelf. Veel keus is er niet.
Rouw- en verlies
Bekijk de mogelijkheden voor rouw- en verliesverwerking.
Twee soorten afhankelijkheid
Er zijn twee soorten afhankelijkheid, maar vaak is het ook een combinatie van de twee:
- Allereerst de afhankelijkheid van hulpmiddelen. Dat kan een rolstoel zijn, maar ook krukken, een aangepast huis, een hulphond of bijvoorbeeld spalken of een elektrische deuropener
- En verder kun je afhankelijk zijn van mensen. Dat kan je partner, je ouders, thuiszorg of iemand anders die dicht bij je staat.
Als je afhankelijk bent moet je leunen op iets of iemand. Dat is een grote stap. Je verliest een stukje vrijheid. En misschien is een stukje wel een understatement. En zelfs als je met hulpmiddelen wel uit de voeten kunt, dan kost het vaak veel meer tijd en energie.
Buurman Henk zit in een rolstoel. Hij woont op de eerste etage van een appartementencomplex. Hij haalt graag zelf zijn krantje uit de brievenbus. Maar deze zit wel op de begane grond. Eerst moet zijn vrouw hem helpen om in de rolstoel te komen. Vervolgens gaat hij met een automatische deuropener richting lift. Met de lift naar beneden. Krantje ophalen en dan de rest weer in omgekeerde volgorde. Waar een gezond iemand binnen een minuut van boven naar beneden en weer naar boven loopt is Henk heel wat langer onderweg. Dat hij dat nog steeds zelf kan maakt Henk blij. Maar het kost hem, zeker naarmate hij ouder wordt, steeds meer energie.
Henk is een voorbeeld van een combinatie van afhankelijk zijn van hulpmiddelen en mensen. En na zoveel jaren samen zijn Henk en zijn vrouw helemaal op elkaar ingespeeld. Hij hoeft niet meer te vragen. De routine zit er helemaal in.
Hulpvraag stellen
Maar juist het vragen om hulp levert vaak heel veel problemen op. Het voelt rot om te vragen, omdat je een ander niet tot last wilt zijn. En okee, één keer is misschien niet zo erg maar jouw ziekte is er altijd, dus moet je heel erg vaak een beroep op een ander doen. En vaak zijn het ook steeds dezelfde mensen. Dat maakt het lastig en bezwaarlijk. Thuiszorg of betaalde hulp is ook niet fijn maar voor je gevoel staat daar iets tegenover. Ze krijgen immers salaris. Dat voelt anders dan dat iemand het voor je doet uit liefde, uit vriendschap of gewoon behulpzaam willen zijn. Het voelt alsof een dankjewel niet toereikend is. En misschien ben je ook bang dat die contacten onder druk komen te staan. Je bent tenslotte niet meer dezelfde persoon die je was. Denk je.
Ik heb zelf heel lang niet kunnen en mogen autorijden. Vreselijk vond ik dat. Steeds weer vragen of iemand je kan halen en brengen. Grrrr afschuwelijk! En iedereen me maar verzekeren dat ze het echt met alle plezier doen. Het nam mijn bezwaarde gevoel niet weg.
Ik herinner mij nog heel goed dat ik een automatische transmissie kreeg en een invalideparkeerkaart. Het voelde zo enorm dubbel. Met name die parkeerkaart. Nu was ik officieel invalide. Dat doet enorm veel met je. Maar ik moet ook heel eerlijk zeggen dat toen ik voor het eerst er weer alleen op uit ging met de auto, ik een enorm gevoel van vrijheid ervoer. Zo fijn dat ik nu weer zelfstandig op pad kon. En stiekem vind ik nu de parkeerkaart ook heel fijn. De bredere invalidenparkeerplaatsen maken het in- en uitstappen een stuk eenvoudiger. Maar vooral het laatste heeft echt enorm lang geduurd. De hekel die ik had als ik dat blauwe ding uit mijn tas haalde…..
Gevoelskwestie
Afhankelijk zijn heeft vooral te maken met gevoel. Ziek-zijn heeft al een grote impact op hoe je naar jezelf kijkt. Je kunt je minderwaardig voelen en het afhankelijk-zijn kan dat gevoel versterken. Je kunt met jaloezie kijken naar mensen die wel gezond zijn. En misschien ook erg boos zijn. Kortom, ziek zijn en dan ook nog eens afhankelijk zijn kan een groot gevoel van minderwaardigheid en gebrek aan zelfwaardering oproepen.
Bovendien horen lichaam en geest bij elkaar. Stress, burn-out en depressie liggen dan echt op de loer. Als je geen controle meer hebt over je lichaam, dan kun je gaan piekeren, een slecht gevoel krijgen over jezelf. En afhankelijk zijn versterkt dit nog meer.
Ik weet nog heel goed dat ik niet meer kon lopen, ik werd arbeidsongeschikt, ik was afhankelijk. Het voelde als het einde van mijn leven. Ik zat alleen maar op de bank. Ik had nergens meer zin in. Ik bestond zeg maar. En dat was het ook zo’n beetje.
Als mijn moeder niet had ingegrepen dan was het toen helemaal fout gegaan. In mijn ogen stelde ik niks meer voor. Het moment dat ik ziek werd, was ook het moment dat ik mijn droombaan binnen handbereik had. Alles viel in duigen. Ik zag ook geen enkel perspectief meer. Via mijn huisarts heb ik toen toch bewuste keuzes gemaakt. Eerst aan mijn geestelijke gezondheid werken. Het was wel duidelijk dat ik van een burn-out in een depressie was geraakt. Maar dan wel met een psycholoog die bij mij paste.
En daarna aan mijn lichamelijke klachten gewerkt. Ik heb van hieruit stappen gezet en begon daardoor ook weer voorzichtig perspectief te zien. Ook als je ziek bent, ook als je afhankelijk bent: je bent als mens waardevol. Pas als je jezelf weer kunt waarderen kun je een stap maken richting een leven met zin. Zin in het leven en een zinvol leven.
Leerdoelen
Bekijk de leerdoelen voor de training omgaan met veranderingen.
