home / persoonlijke ontwikkeling / communicatie / overtuigingskracht / overtuigend beinvloeden / overdrijven

Overdrijven in de communicatie

Overdrijven doen we vaak in de communicatie om de boodschap kracht bij te zetten. In dit artikel ga ik in op wat overdrijven doet in de communicatie. Vaak worden zaken overdreven in de zin van groter of erger gemaakt om de boodschap kracht bij te zetten. Wellicht dat er op korte termijn effect is. Op de lange termijn gaat dit niet werken. Integendeel: in feite zwak je de boodschap ermee af.

Hoe kom je overtuigend over in je communicatie?

Overtuigend overkomen in jouw communicatie bereik je dus niet door te overdrijven, ongeacht welke vorm je kiest. Beperk je tot de feiten en kom met een inhoudelijk verhaal. Lees ook: Overtuigend en positief communiceren

Hoe herken je vormen van overdrijven?

Het verhaal erger of mooier maken kan in tal van vormen zoals:

• Dramatiseren

  Dramatiseren is een vorm van overdrijven. In feite is het ergens een drama van maken terwijl het niet terecht is. Hier speelt vooral emotie een rol: het emotioneel opkloppen van het verhaal.

  Voorbeeld: ‘Onlangs had ik toch iets, ik moest naar het ziekenhuis om foto’s te maken en ik kwam bij de chirurg en het leek helemaal verkeerd’. Het verhaal gaat door en de clou is dat er helemaal niets aan de hand was. Mensen doen dat soms door aan het eind van het verhaal pas de clou te vertellen. Zouden ze ermee beginnen op de manier van: ‘ik ging naar het ziekenhuis, er was niks aan de hand maar dat leek eerst wel zo’, dan is het geen dramatiseren.

• Chargeren

  Chargeren is iemand met kracht aanvallen, van repliek dienen of weerleggen. Bijvoorbeeld: ‘eigenlijk zeg je dat de ontevredenheid onder de medewerkers zo groot is dat de helft aan het solliciteren is om hier weg te komen?’

• Aandikken

  Aandikken is een manier van erger maken dan het is. ‘Toen ik dat ongeluk zag gebeuren, dacht ik nog dat er niemand levend van af zou komen’. Van een mug een olifant maken is ook een manier van aandikken.

• Opsmukken

  Opsmukken is het juist mooier maken dan het is. ‘Dat je dat nu zegt terwijl de omzet verdubbeld is, begrijp ik niet’ (terwijl de omzet wel gestegen is maar zeker niet verdubbeld).

• Veralgemeniseren: iedereen en niemand

  Een andere manier om te overdrijven is generaliseren. Denk aan woorden als: iedereen, niemand, allemaal, een heleboel.

  • ‘Iedereen is zat van dit kabinetsbeleid.’
  • ‘Voor dit soort klussen is niemand te vinden.’
  • ‘Op de afdeling vinden ze allemaal dat er sprake is van slecht leiderschap.’
  • ‘Een heleboel klanten haken af de laatste tijd.’

• Alles of niks

  • De website staat vol fouten.
  • Alles loopt verkeerd bij ons op de afdeling.
  • Het loopt voor geen meter.
  • Niks werkt meer tegenwoordig.
  • Bij ons op de afdeling is het de laatste tijd een grote janboel.

Waarom gebruiken mensen overdrijving?

Oorzaken en motieven achter overdrijven zijn vaak heel menselijk. Mensen overdrijven soms uit onzekerheid of angst voor afwijzing. Anderen willen indruk maken of een conflict vermijden door het verhaal groter of juist dramatischer te maken. In werksituaties zie je dat bijvoorbeeld bij een medewerker die een probleem aandikt om gehoord te worden. In persoonlijke relaties kan iemand opsmukken om waardering te krijgen of erger maken om erkenning te vinden.

De bedoeling van overdrijven is om de boodschap met kracht te ondersteunen. Zoals iemand pas zei: ‘Overdrijven maakt de zaak duidelijk.’ En daar had hij niet helemaal ongelijk in. Maar gebruik het niet te vaak.

 Wat meestal gebeurt is namelijk dat je de boodschap afzwakt.

Gevolgen van overdrijven voor relaties en samenwerking

Overdrijven lijkt op korte termijn soms effectief, maar de gevolgen op langere termijn zijn vaak minder positief. Mensen prikken erdoorheen en nemen je minder serieus. Het kan ertoe leiden dat je geloofwaardigheid afneemt en dat jouw boodschap juist minder gewicht krijgt.

Neem het voorbeeld van een leidinggevende die telkens roept dat “alles fout gaat op de afdeling”. Medewerkers voelen zich aangevallen en raken gedemotiveerd. In plaats van dat het probleem bespreekbaar wordt, ontstaat er juist weerstand. Overdrijven kan dus leiden tot irritatie, misverstanden en afstand in relaties.

Ook in persoonlijke gesprekken werkt het zo. Wanneer je steeds aandikt of dramatiseert, kunnen anderen het gevoel krijgen dat jouw verhalen niet betrouwbaar zijn. Je bereikt dan precies het tegenovergestelde van wat je wilt: in plaats van overtuigen, verlies je impact.

Alternatieven voor overdrijven: hoe breng je je boodschap krachtig zonder aandikken?

Overdrijven lijkt soms een handige manier om duidelijk te zijn, maar er zijn effectievere alternatieven. Blijf bij de feiten, gebruik concreet taalgebruik en maak duidelijk wat jij voelt of bedoelt met een ik-boodschap. Zo voorkom je dat de ander zich aangevallen voelt en blijft het gesprek open.

Voorbeeld: in plaats van te zeggen “alles loopt fout bij ons”, kun je aangeven: “ik merk dat de planning de laatste weken vaak niet haalbaar is, en dat levert spanning op”. Dit maakt jouw punt helder, zonder dat het overdreven klinkt.

Een ander alternatief is balans zoeken tussen emotie en inhoud. Emotie mag er zijn, maar zorg dat de kern van je boodschap niet ondersneeuwt. Door concreet en eerlijk te zijn, bouw je vertrouwen op en kom je overtuigender over.

Veelgestelde vragen – FAQ

Hier tref je enkele veelgestelde vragen.

Waarom overdrijven mensen in hun communicatie?

Vaak uit onzekerheid, angst om niet gehoord te worden, of de wens om indruk te maken. Het voelt dan alsof het verhaal sterker wordt, maar meestal werkt het averechts.

Hoe kan ik leren mijn boodschap krachtig te brengen zonder overdrijven?

Blijf concreet, gebruik ik-boodschappen en beperk je tot de feiten. In onze communicatietraining krijg je hiervoor praktische handvatten.

Wat zijn de gevolgen van steeds overdrijven?

Je verliest geloofwaardigheid en mensen nemen je minder serieus. Het kan leiden tot irritatie, afstand en zelfs conflicten.

Is overdrijven hetzelfde als liegen?

Niet per se. Bij overdrijven vergroot je iets uit, bij liegen vertel je iets dat niet waar is. Toch kan herhaaldelijk overdrijven hetzelfde effect hebben: mensen gaan je minder vertrouwen. Lees ook: eerlijk en open communiceren.

Hoe kan een leidinggevende overdrijven vermijden?

Door bewust te zijn van taalgebruik. Zeg niet “alles gaat mis”, maar benoem concreet welk probleem er speelt. Meer tips vind je in ons artikel over overtuigend communiceren als leidinggevende.