Verslaafd: heb jij een verslaving?
Verslaving is een probleem. Zodra je het woord noemt, krijgen mensen een soort van error in hun hoofd. Dat gebeurt ook bij woorden als ‘crisis’ en ‘pandemie’. Het associeert met iets ergs, iets wat niet goed is, iets wat fout is, niet mag en niet kan. Daarmee is verslaving ook een beetje taboe en wordt het nog moeilijker om erover te praten wanneer jij ermee worstelt. Daarom schrijf ik dit artikel. Ik laat het probleem even los in eerste instantie.
Wat is verslaving?
Wanneer je zoekt op de betekenis van het woord verslaving dan vind je veel definities. Je bent aan iets gewend geraakt, waar je niet meer zonder kunt. Het wordt wel een dwingende gewoonte of een ziekelijke drang genoemd. Weer een ander wijst op afhankelijkheid. Toch gebruik ik graag nog een ander inzicht, namelijk de relatie met behoeften.
Op deze site kun je een artikelenserie over behoeften vinden. Het komt hierop neer: ‘een behoefte is iets waar je niet zonder kunt’. Je kunt niet zonder eten of drinken, je kunt niet zonder rust of slaap, je kunt niet zonder zuurstof. En ik denk: je kunt ook niet zonder waardering, aandacht of liefde. Je hebt het nodig of zoals de Belg zegt: ‘er is nood aan’.
Wat is dan verslaving? In eerste instantie is dat voor mij dat je ‘nood krijgt aan iets wat geen behoefte is’. Je meent dat je niet meer zonder kunt terwijl je het ten diepste niet nodig hebt. Dat is mijn eerste duiding van verslaving.
De tweede duiding is: je gaat op iets vertrouwen buiten jezelf of je gaat je goed voelen buiten jezelf, terwijl je ook dat niet nodig hebt.
Slaaf
Verslaving betekent dat je slaaf bent. Een slaaf is een onvrij mens. Een slaaf is gevangen. Sterker nog: een slaaf is het bezit van iemand anders. Verslaving betekent dus dat je niet meer vrij bent. Er is iets wat jou in beslag neemt, waar je niet meer vrij van bent. Er is iets of iemand die jou is gaan bezitten.
Waaraan verslaafd?
Bij verslaving wordt direct gedacht aan genotmiddelen zoals roken, alcohol of drugs. Maar dat is wel erg gemakkelijk. Je kunt een eetverslaving ontwikkelen maar wat mij betreft kun je ook een afvalverslaving ontwikkelen. Positieve gezondheid is voor sommige mensen ook een verslaving, omdat ze de hele dag met de calorieënteller en de rekenmachine bezig zijn.
- Je kunt verslaafd zijn aan aandacht, aan bewondering, aan het aantal likes op facebook.
- Je kunt verslaafd raken aan het nieuws en alles volgen wat er maar te vinden is.
- Je kunt verslaafd raken aan materiële zaken, aan luxe, aan bezit. Maar wat mij betreft kun je ook verslaafd raken aan religie, aan complottheorieën, aan je voortdurend afzetten tegen de maatschappij of tegen de gevestigde orde.
- Je kunt verslaafd raken aan de TV, de radio, internet.
- Je kunt verslaafd raken aan macht.
Beheersing
Mijn vader en moeder hadden om religieuze redenen geen TV. Ik ben dus zonder TV opgegroeid en hoewel ik er nu wel twee heb, vergeet ik nog vaak de TV aan te zetten.
Als mijn vader de vraag kreeg wat zijn bezwaar was tegen TV, dan zei hij: ‘Ik heb geen bezwaar tegen de TV, ik vind het zelfs een geweldige uitvinding’. Maar wat is er dan op tegen? Hij zei dan steevast: ‘Het verschil is of jij TV hebt of dat de TV jou heeft’. Is de TV in jouw bezit of ben jij het bezit van de TV? Ik denk dat dat verslaving is. Dat het je zo beheerst, dat het jou in beslag genomen heeft, dat jij het bezit geworden bent van………. En dan ben je niet meer vrij.
Wie kent het niet?
Gewoon even onder ons: wie herkent dit nu helemaal niet? Wie is nu werkelijk mentaal vrij in alle dingen? Wat mij betreft hoeven we ons niet vromer voor te doen dan we zijn. Zeg maar gewoon hoe ’t is. En als daar een worsteling aan vast zit, spreek dat dan uit.
Hoe kom je van je verslaving af?
De vraag: hoe kom je van je verslaving af, begint bij een andere vraag. Kern is: wat brengt jou de verslaving? Een mevrouw die me vertelde dat ze elke dag meer dan 1 fles wijn dronk, zei dat haar dat verdoofde. Tot ik vroeg: of brengt het juist dat je bij je gevoel komt? Ga je uit je hoofd na een paar glazen wijn? Ze zei: ‘Dat klopt’. Nou, dan is de vraag: zijn er andere manieren om uit je hoofd en bij je gevoel te komen? Want daar ligt blijkbaar de behoefte.
De les is: probeer niet ergens vanaf te komen, maar ga je behoefte vervullen.
Vanaf komen of je behoefte vervullen
De roker denkt steeds aan de volgende sigaret en de eetverslaafde denkt snel aan de volgende versnapering. Stel, je wilt stoppen met roken en je zou de hele dag bezig zijn met ‘niet meer roken’. Dan ben je nog met roken bezig. Diegene die met roken stopt, is dan de hele dag bezig met ‘niet roken’.
Beter is: ik wil vrij zijn, mijn behoefte aan vrijheid wil ik vervullen. Daar werk ik aan.
Moeilijk?
Ik zei niet dat het gemakkelijk is. Als het over autonomie gaat, is de scheiding tussen het vervullen van de behoefte en doorslaan in overmatige vervulling best wel moeilijk. Wie zijn/haar behoefte te weinig vervult, doet zichzelf te kort en krijgt negatieve gevoelens. Wie zijn/haar behoefte overmatig vervult, krijgt ook negatieve gevoelens. Wanneer je je behoefte op een onjuiste manier vervult, krijg je niet die gevoelens die je zoekt.
Autonomie wil zeggen: jouw balans vinden in de vervulling van je behoeften.
Training en coaching
Bekijk onze trainingen gericht op autonomie of bestel het e-book: persoonlijke ontwikkeling dat doe jezelf!
Bestel de online training: autonomie en persoonlijk leiderschap!
In onze webshop kun je de training autonomie en persoonlijk leiderschap aanschaffen!
Auteur
Dit artikel is geschreven door Jan Stevens. Jan Stevens is eigenaar en oprichter van De Steven training & coaching (www.desteven.nl). Op deze website tref je meer dan 2000 blogs over persoonlijke ontwikkeling, loopbaan, leiderschap, teamontwikkeling, hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid.
